Mojżesz Merin, znany również jako Mosze lub Moniek, był znaczącą postacią w historii społeczności żydowskiej w Polsce. Urodził się w 1905 roku w Sosnowcu, a jego życie tragicznie zakończyło się około 1943 roku w Auschwitz-Birkenau.
W czasie II wojny światowej, pełnił on rolę przewodniczącego Centrali Żydowskich Rad Starszych na Wschodnim Górnym Śląsku, znanej jako Zentrale der Judischen Altestenrate in Oberschlesien, odgrywając kluczową rolę w organizacji życia społecznego Żydów w tym regionie, w trudnym okresie niemieckiej okupacji.
Życiorys
Przed wybuchem II wojny światowej, Mojżesz Merin w Sosnowcu budził kontrowersje i był postrzegany jako polityczny lawirant oraz hazardzista. Jego wybór na stanowisko przewodniczącego CŻRS był wynikiem zgłoszenia na żądanie niemieckiego oficera, który nakazał wybranie reprezentanta społeczności żydowskiej spośród więźniów uwięzionych w piwnicach ratusza. Od tego momentu Merin stał się nie tylko przywódcą Judenratu w tamtejszym getcie, ale również osobą odpowiedzialną za organizację zarządów wszystkich Judenratów w rejencji katowickiej, z wyjątkiem Bytomia, Zabrza i Gliwic, oraz w rejencji opolskiej, czyli w Zawierciu i Blachowni.
Od grudnia 1939 roku, z nominacji Hansa Dreiera, Merin pełnił funkcję kierownika referatu do spraw żydowskich katowickiego Gestapo, zajmując się zarządzaniem Żydami na obszernej przestrzeni zarządzanego obszaru. Podobnie jak Chaim Rumkowski w łódzkim getcie, Merin wierzył, że przetrwanie Żydów może być możliwe tylko poprzez ich gospodarczą użyteczność dla Niemców oraz poprzez bezwzględne posłuszeństwo.
Na początku, jego strategia opierająca się na pracy dla okupanta zyskiwała pewne akceptacje wśród Żydów Zagłębia, jednak z biegiem czasu, gdy prześladowania oraz deportacje do obozów zagłady zaczęły się nasilać, społeczność ta zaczęła w coraz większym stopniu podchodzić do jego polityki z sceptycyzmem.
Wśród kontrowersyjnych działań Merina, według niektórych relacji, znajdowało się fałszowanie listów od deportowanych do Auschwitz-Birkenau, w których rzekomo zapewniali oni o swoim bezpieczeństwie. Merin odrzucił również propozycję współpracy z ŻOB-em, którą złożył mu Mordechaj Anielewicz, gość w Zagłębiu Dąbrowskim w roku 1942.
19 czerwca 1943 roku, Merin oraz jego współpracownicy zostali wezwani do siedziby Prezydium Policji w Sosnowcu, gdzie zostali aresztowani. Wraz z jego bratem Chaimem oraz zastępczynią, Fanny Czarną (Fani Czarny z d. Lubelski), zmarłą około 1943 roku, zostali deportowani do Auschwitz-Birkenau, gdzie w tragicznych okolicznościach zostali zamordowani.
Warto również zaznaczyć, że Merin był szwagrem Abrahama Gancwajcha, który pełnił funkcję kierownika Urzędu do Walki z Lichwą i Spekulacją (tzw. Trzynastki) w warszawskim getcie.
Przypisy
- Biogram Abrahama Gancwajcha na podstawie książki Stanisława Gombińskiego Moje wspomnienia
Pozostali ludzie w kategorii "Inne":
Wojciech Modest Amaro | Włodzimierz Mańko | Edmund Buła | Bolesław Kożuch | Józef Kożuch | Stanisława Gierek | Andrzej WilkoszOceń: Mojżesz Merin