Wincenty Jan Rutkiewicz

---

Życiorys

Wincenty Jan Rutkiewicz był synem działacza socjalistycznego Jana oraz Jadwigi z Bartołdów. W 1914 roku, po wybuchu pierwszej wojny światowej, rodzina Rutkiewiczów ewakuowała się do Kijowa. Tam Wincenty rozpoczął naukę w polskiej szkole, która została założona przez Polską Macierz Szkolną. W 1919, po powrocie do Warszawy, kontynuował edukację w Państwowym Gimnazjum im. Adama Mickiewicza, będąc aktywnym członkiem Związku Polskiej Młodzieży Demokratycznej, gdzie propagował idee socjalistyczne.

W 1925 roku podejmuje studia na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej, szybko stając się jednym z liderów lewego skrzydła Koła Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej. W 1927, wspólnie z Romualdem Gadomskim, organizuje wystąpienie grupy prokomunistycznej, co prowadzi do późniejszej fuzji z ZNMS „Życie” i powołania Organizacji Młodzieży Socjalistycznej „Życie”. Już pod koniec 1925 roku podczas rozmów z Mieczysławem Wągrowskim, został wprowadzony do Komunistycznej Partii Polski (KPP), co zaangażowało go na tyle, że zrezygnował z dalszych studiów.

Na zlecenie kierownictwa KPP, w końcu 1926 roku, brał udział w legalnej PPS-Lewicy, jako członek Komitetu Okręgowego w Warszawie oraz egzekutywy Okręgu Warszawa Podmiejska. W okresie napięć frakcyjnych w KPP wspierał ultralewicową „mniejszość”. Po powołaniu do wojska w latach 1928–1929, współpracował z Wydziałem Wojskowym KPP, a także powrócił do działań w PPS-Lewicy.

Reprezentując KC PPS-Lewicy, brał udział w wiecach przedwyborczych w 1930 roku, odwiedzając m.in. Płock i Konin. Latem tego samego roku został wysłany do Lublina jako funkcjonariusz. Spotkał się jednak z oporem lokalnych działaczy przy nominacjach na posłów. Jako „Lutkiewicz” uczestniczył w II Zjeździe PPS-Lewicy w Łodzi, gdzie został aresztowany. Po kilku miesiącach w łódzkim więzieniu, dzięki staraniom rodziny, uzyskał zwolnienie za kaucją.

W czerwcu 1932 roku, po przeszkoleniu w Moskwie w Szkole Wojskowo-Politycznej Międzynarodówki Komunistycznej, był przydzielony do dyspozycji Centralnego Wydziału Wojskowego. Mimo, że Wojskówka miała zajmować się agitacją rewolucyjną wśród młodzieży, w praktyce włączyła się do działań wywiadu radzieckiego. Później, jako członek Międzynarodowej Organizacji Pomocy Rewolucjonistom (MOPR), angażował swojego brata Jana, lekarza, w działalności pomocniczej.

Po rozwiązaniu KPP w 1938, pracował jako kreślarz-technik w biurze budowlanym lewicowych sympatyków Szymona i Heleny Syrkusów, a potem jako kierownik Biura Elektrycznego w Społecznym Przedsiębiorstwie Budowlanym na Żoliborzu w Warszawie. W okresie kampanii wrześniowej 1939 walczył w baonie łączności 18 dywizji piechoty.

Po wzięciu do niewoli podczas walk pod Łomżą, trafił do Stalagu 1 Stablack w Prusach Wschodnich. Dzięki staraniom brata Jana, rzekomo chorego na gruźlicę, został przeniesiony do szpitala, z którego w sierpniu 1942 roku udało mu się uciec i wrócić do Warszawy. Nawiązał relacje z konspiracją komunistyczną, przystępując do PPR i GL, gdzie powierzono mu obowiązki oficera wywiadu przy Sztabie Głównym GL.

Współpracował z Marią Kamieniecką, był żoną, a także przy obsłudze radiostacji KC PPR. W wyniku szerokiej akcji aresztowań, 22 lipca 1943 został pojmany przez gestapo, a następnie przewieziony do Auschwitz. Uczestniczył tam w organizacji ruchu oporu z Alfredem Fiderkiewiczem oraz Zygmuntem Balickim. W 1944 roku, po przeniesieniu do obozu w Oranienburgu, zginął 10 kwietnia 1945 roku w trakcie bombardowania. Jego symboliczny grób znajduje się na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.

---

Oceń: Wincenty Jan Rutkiewicz

---