Marian Ryba

---

Życiorys

Marian Ryba urodził się jako syn Ludwika, górnika, i Marii z Warskich. Od 1932 roku był zaangażowany w Czerwone Harcerstwo Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego. Po zakończeniu edukacji podstawowej, podjął naukę w trzyletniej szkole zawodowej o profilu kupieckim, równocześnie uczestnicząc w szkoleniu w ramach przysposobienia wojskowego.

Od 1938 roku Ryba był aktywnym członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej oraz realizował działalność kulturalno-społeczną, przynależąc do Robotniczego Stowarzyszenia Sportowego. W czasie II wojny światowej przebywał na robotach przymusowych w Niemczech, z których dwukrotnie próbował uciec. Po schwytaniu, został uwięziony.

Po wojnie wrócił do Sosnowca, gdzie rozpoczął pracę jako starszy referent w Miejskim Urzędzie Bezpieczeństwa Publicznego w Katowicach. W 1945 roku zdobył rangę podchorążego w Centralnej Szkole Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego w Łodzi. Po ukończeniu szkoły oraz kursu prawa, od stycznia 1946 roku rozpoczął służbę w ludowym Wojsku Polskim jako aplikant w Wojskowej Prokuraturze Dowództwa Okręgu Wojskowego nr IV w Katowicach.

W swojej karierze w prokuraturze wojskowej, Ryba awansował przez szereg ważnych stanowisk. Był asesorem w Naczelnej Prokuraturze Wojskowej w Warszawie oraz prowadził działania w Wojskowej Prokuraturze Rejonowej w Warszawie, Łodzi, Bydgoszczy i Warszawie. Pełnił także funkcję szefa Oddziału w Naczelnej Prokuraturze Wojskowej oraz prokuratora Wojsk Lotniczych i Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju, do kwietnia 1956 roku.

Równolegle z dynamiczną karierą w prokuraturze, ukończył studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, zdobywając tytuł magistra prawa w 1951 roku. W kwietniu 1956 roku awansował na stanowisko Naczelnego Prokuratora Wojskowego, które zajmował przez 12 lat aż do sierpnia 1968 roku, a od lutego 1957 pełnił jednocześnie rolę zastępcy Prokuratora Generalnego PRL.

W jego otoczeniu znajdowali się prokuratorzy, którzy później zrobili kariery w zakresie administracji PRL, w tym Józef Chomętowski, Lucjan Czubiński oraz Zbigniew Domino. W 1961 roku, Ryba został awansowany do stopnia generała brygady przez uchwałę Rady Państwa PRL. Nominację otrzymał w Belwederze od przewodniczącego Rady Państwa, Aleksandra Zawadzkiego.

W 1965 roku ryba uzyskał tytuł doktora nauk prawnych w dziedzinie prawa karnego na Uniwersytecie Wrocławskim. W latach 1968–1969 pozostawał w dyspozycji Ministerstwa Obrony Narodowej. Następnie, od stycznia 1969 do czerwca 1970 sprawował urząd ministra pełnomocnego – szefa Polskiej Misji Wojskowej w Komisji Nadzorczej Państw Neutralnych w Korei.

W 1973 roku Ryba objął stanowisko starszego doradcy wojskowego – zastępcy szefa Polskiej Misji do Międzynarodowej Komisji Nadzoru i Kontroli w Wietnamie. W okresie 1971-1981 był odpowiedzialny za funkcje analityczne w Sztabie Generalnym Wojska Polskiego, gdzie m.in. odpowiadał za problematykę rozbrojenia.

Nie rezygnując z działalności w sportach, Ryba działał w Polskim Związku Piłki Nożnej – najpierw jako wiceprezes, a później prezes PZPN, w latach 1978–1981. Był również wiceprezesem CWKS „Legia” Warszawa oraz przewodniczącym sekcji piłki nożnej w tym klubie. Posiadał status członka Klubu Honorowych Członków PZPN.

W latach 1981–1985 pełnił funkcję dyrektora generalnego Urzędu Rady Ministrów, gdzie miał pod swoją kontrolą Biuro Kontroli i Biuro Skarg i Listów. W 1985 roku przeszedł na stanowisko podsekretarza stanu w Urzędzie Rady Ministrów. W okresie stanu wojennego Ryba był wiceprzewodniczącym Centralnej Komisji do Walki ze Spekulacją.

W styczniu 1987 roku przeszedł w stan spoczynku. Był członkiem PPR w latach 1946–1948, potem należy do PZPR. Był wieloletnim prezesem Zarządu Głównego Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Wietnamskiej oraz przewodniczącym polskiej sekcji ruchu „Emerytowani Generałowie na rzecz Pokoju i Rozbrojenia” w latach 1987–1989. Ponadto, Ryba został oskarżony przez IPN o zbrodnię komunistyczną, szczególnie w kontekście wielokrotnego oskarżania żołnierzy niezłomnych, którym wymierzano wyroki śmierci.

Awanse

Marian Ryba w ciągu swojej długiej, bo trwającej 41 lat, kariery wojskowej osiągnął liczne awanse. Jego droga awansowa jest świadectwem nieustannego rozwoju oraz zaangażowania w służbie.

Oto szczegóły jego awansów:

• podporucznik – 12 lipca 1946,
• porucznik – 12 lipca 1947,
• kapitan – 10 lipca 1948,
• major – 1 lipca 1950,
• podpułkownik – 6 października 1953,
• pułkownik – 6 czerwca 1956,
• generał brygady – 22 września 1961.

Publikacje i rozprawy (wybór)

Oto wybór publikacji oraz rozpraw, które pochodzą z dorobku Mariana Ryby.

• Artykuł: Warunkowe zwolnienie w praktyce sądów wojskowych, WPP, nr 4/1963, s. 363–379,
• Dysertacja doktorska: Warunkowe zwolnienie w polskim prawie karnym, Uniwersytet Wrocławski im. Bolesława Bieruta, 1965,
• Warunkowe zwolnienie w polskim prawie karnym, Wyd. MON 1966, nakład: 1000 egz.

Życie prywatne

Marian Ryba spędził większość swojego życia w Warszawie. Po jego śmierci znalazł spokój wieczny na Cmentarzu Bródnowskim.

Jego życie osobiste było związane z dwiema żonami – pierwsza, Maria, odeszła w 1987 roku, a druga żona to Janina. W rodzinie Ryba była też jedna córka oraz jeden syn.

Zdecydowanie ważną postacią w jego życiu był syn, Mirosław Ryba (1948-2015), który zdobył uznanie jako lekarz anestezjolog.

Odznaczenia

Marian Ryba otrzymał wiele odznaczeń, które świadczą o jego zasługach w różnych dziedzinach. Oto niektóre z nich:

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1983),
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1958),
• Order Sztandaru Pracy II klasy (1963),
• Złoty Krzyż Zasługi,
• Medal 10-lecia Polski Ludowej,
• Medal 30-lecia Polski Ludowej,
• Medal 40-lecia Polski Ludowej,
• Złoty Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny”,
• Srebrny Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny”,
• Brązowy Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny”,
• Złoty Medal „Za zasługi dla obronności kraju”,
• Srebrny Medal „Za zasługi dla obronności kraju”,
• Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju”,
• Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego,
• Srebrna Honorowa Odznaka PCK,
• Złota Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury Fizycznej” (1963),
• Złota Odznaka Zrzeszenia Prawników Polskich,
• Złota Odznaka honorowa „Zasłużony dla górnictwa PRL”,
• Medal „Za Wybitne Osiągnięcia w Rozwoju Piłki Nożnej” (1987),
• Odznaka Diamentowa PZPN (2005),
• Odznaka Diamentowa WKS „Legia” Warszawa (2001),
• Tytuł „Honorowy Członek Polskiego Związku Piłki Nożnej” (1973),
• Złota odznaka „Zasłużonemu w rozwoju województwa katowickiego”,
• Order Flagi Narodowej (KRL-D, 1970),
• Medal Wyzwolenia I klasy (Wietnam, 1977),
• Medal Przyjaźni (Wietnam, 1977),
• Medal jubileuszowy 60-lecia Sił Zbrojnych ZSRR (ZSRR, 1979),
• i wiele innych.

---

Oceń: Marian Ryba

---