Jan Krzysztofczyk

---

Biografia

Jan Krzysztofczyk był synem Władysława Andrzeja Krzysztofczyka oraz Balbiny z domu Tkacz, która pochodziła z rodziny Zielińskich-Malarczyków herbu Doliwa. Przyszedł na świat w rodzinie mającej długą historię, w której przodkowie według relacji genealogicznych są Hiszpanami. Zbuntowani grandowie opuścili swoją ojczyznę i w XVI wieku osiedlili się w Polsce, nabywając ziemię w rejonie Krakowa, w miejscowościach takich jak Złotniki, Poborowice i Proszowice.

Jego ojciec, urodzony w pobliżu poborowic, brał udział w wielu wydarzeniach wojskowych, w tym w wojnie polsko-bolszewickiej oraz w dwóch powstaniach śląskich. Po zakończeniu wojny, zamieszkał w sosnowieckiej dzielnicy Sielec, gdzie dzięki swoim zasługom wojennym otrzymał ziemię w Kolonii Złotniki oraz koncesję na prowadzenie restauracji i składów wódek. W trakcie II wojny światowej zaangażował się w działalność konspiracyjną, wstępując do Armii Krajowej. Niestety, po wojnie jego zasługi wojskowe zostały zgładzione przez władze komunistyczne, a Jan Krzysztofczyk wielokrotnie podkreślał, jak silny wpływ miały te wydarzenia na jego życie i twórczość literacką.

Jan ukończył Szkołę Podstawową nr 6 w Sosnowcu-Sielcu, a następnie przez krótki czas uczęszczał do szkoły prowadzonej przez ojców michalitów w Pawlikowicach. Wbrew swojemu późniejszemu wykształceniu, zaledwie na krótko wziął udział w edukacji w Szkole Morskiej w Gdyni. Aby kontynuować naukę, wrócił do Sosnowca, gdzie zapisał się do Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego im. Stanisława Staszica.

W latach 1960–1965 podjął studia zaoczne na Wydziale Prawa Uniwersytetu Wrocławskiego. W tym okresie dzielił swoje dni pomiędzy nauką a pracami dorywczymi. Jako doświadczony sportowiec trenował boks ringowy, pracował także jako dyspozytor w pogotowiu ratunkowym oraz jako asystent lekarza sądowego przeprowadzającego sekcje zwłok. Tuż po studiach Krzysztofczyk zajął stanowisko w Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Sosnowcu, a później w Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach, gdzie współpracował z Ryszardem Nieszporkiem. Niestety, okres studiów został przerwany przez aresztowanie przez władze PRL, co miało negatywny wpływ na jego karierę zawodową.

W 1966 roku, według sugestii ojca, wyjechał na Kielecczyznę, gdzie mieszkał w Łosienku, a później w Łosieniu. Tam rozpoczął pracę nauczyciela w szkole podstawowej, co zaowocowało jego pierwszymi literackimi próbami. Debiutował nowelą „Zasmole”, która ukazała się w piśmie literackim „Kamena” w 1968 roku. Krzysztofczyk był aktywny również w kierunkach literackich w Kieleckim Klubie Literackim oraz w Związku Młodzieży Wiejskiej.

W końcu 1969 roku powrócił do Sosnowca, gdzie przewodniczył Klubowi Młodych Pisarzy przez kolejne dwa lata. W kolejnych latach pracował jako pedagog w różnych instytucjach, w tym w Przedsiębiorstwie Robót Budowlanych w Katowicach oraz w redakcji „Zagórzanina”. Przez swoją niezależność i brak zaangażowania w Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Krzysztofczyk był postrzegany jako niezwykle niepokorny.

Późniejsza historia życia Jana Krzysztofczyka prowadziła przez pracę w Nadleśnictwie Włoszczowa, a także przy współpracy z lokalnym dziennikiem „Echo Dnia”. Po wydarzeniach grudnia 1981 roku Krzysztofczyk zdecydował się na życie prywatne, hodując konie i publikując swoje prace literackie w różnych czasopismach, takich jak „Dialog”, „Kultura”, czy „Literatura”.

Na temat jego życia i twórczości pisał Jan Pierzchała w publikacji „Z ciemni podskórnej”, sygnalizującej jego istotne miejsce w literaturze Zagłębia Dąbrowskiego.

Życie prywatne

W 1958 roku Jan związał się małżeństwem z Haliną Krowicką, z którą doczekał się córki Iwony oraz syna Krzysztofa. Poświęcił swoje życie rodzinie, a także pasji do literatury, co przełożyło się na jego zawirowania losu. Mieszkał w Wiośnie, blisko Sielpi Wielkiej, do momentu swojej śmierci. Zmarł 19 listopada 2008 roku i został pochowany obok żony na cmentarzu w Radoszycach.

Odznaczenia, nagrody i wyróżnienia

Jan Krzysztofczyk wyróżnia się w dziedzinie kultury i sztuki w Polsce, czego dowodem są liczne nagrody oraz odznaczenia, które udało mu się zdobyć w przeciągu swojej kariery.

• wyróżnienie w prestiżowym konkursie „Jak wieś honor utraciła” w kategorii scenariusza filmu telewizyjnego w 1985 roku,
• III nagroda w konkursie przeznaczonym dla dzieci i młodzieży organizowanym przez IV Program Polskiego Radia za słuchowisko „Czika” w roku 1987,
• nagroda Ministerstwa Kultury i Sztuki, przyznana za sztukę „Podział” w 1990 roku,
• nagroda na XXVIII Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych we Wrocławiu również za dzieło „Podział” w tym samym roku,
• wyróżnienie w konkursie im. Jarosława Iwaszkiewicza, które miało miejsce w 1990 roku,
• I nagroda przyznana w konkursie organizowanym przez Teatr Polskiego Radia oraz Ministerstwo Kultury i Sztuki za słuchowisko „Pies” w 1992 roku,
• wyróżnienie w konkursie dla Teatru Polskiego Radia oraz Ministerstwa Kultury i Sztuki za słuchowisko „Szmaciana lalka”, także w 1992 roku,
• II nagroda w prestiżowym konkursie organizowanym przez tygodnik „Regiony” w 1993 roku,
• wyróżnienie za sztukę teatralną dla dzieci i młodzieży, które zdobył w 1995 roku dzięki sztuce „Wyrobnicy”, organizowanej przez Ogólnopolski Ośrodek Sztuki dla Dzieci i Młodzieży w Poznaniu,
• wyróżnienie jury za sztuki „Święcone na pół” i „Podział” podczas IV Ogólnopolskiego Konkursu na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej w 1998 roku,
• nagroda „Świętokrzyska Premiera Literacka” za książkę „Święcone na pół” oraz inne utwory sceniczne, przyznana w 1999 roku,
• nagroda Marka Konecka, która jest wyróżnieniem przyznawanym osobom zasłużonym w powiecie koneckim w roku 2007,
• Świętokrzyska Nagroda Kultury z 2008 roku.

Dzięki tym osiągnięciom, Jan Krzysztofczyk wywarł znaczący wpływ na polską kulturę i pozostaje postacią niezwykle inspirującą w swojej dziedzinie.

Twórczość

Jan Krzysztofczyk jest znanym twórcą, którego bogaty dorobek artystyczny obejmuje wiele form literackich oraz teatralnych. Jego dzieła są różnorodne i odzwierciedlają szerokie spektrum zainteresowań. Oto niektóre z jego najważniejszych osiągnięć:

• Kiedy kos przestaje śpiewać – dramatyczna sztuka napisana z okazji 75. rocznicy Teatru Polskiego w Warszawie; publikacja w „Dialogu” 1988, nr 10, s. 5-17; osobne wydanie ukazało się w 1989 roku.
• Zasmole – słuchowisko radiowe oparte na noweli, zrealizowane przez Rozgłośnię Polskiego Radia w Katowicach pod reżyserią Dobrosławy Bałazy; jego premiera odbyła się 1 lutego 1989 roku.
• Krzyk – dramat opublikowany w „Dialogu” 1989, nr 11/12, s. 21-33; książkowa wersja została opracowana przez Ryszarda Miernika, Jarosława Gawlika i Krzysztofa Słowińskiego, a realizacja radiowa miała miejsce w Teatrze Polskiego Radia.
• Podział – sztuka dostarczona do publikacji w „Dialogu” 1990, nr 7, s. 5-19; znane są również jej realizacje teatralne m.in. w Teatrze Dramatycznym w Legnicy oraz w Teatrze im. Stefana Żeromskiego w Kielcach.
• Święcone na pół – dramat w trzech aktach, powstały w gwarze kieleckiej; jego pierwsza publikacja miała miejsce w „Dialogu” z 1995 roku, a późniejsze inscenizacje miały miejsce na scenie Teatru im. Stefana Żeromskiego.
• Szmaciana lalka – radiowa sztuka, która powstała w 1992 roku i zyskała popularność dzięki realizacji przez Teatr Polskiego Radia w reżyserii Andrzeja Piszczatowskiego; premiera miała miejsce 18 kwietnia 1993 roku.
• Pies – słuchowisko radiowe, zrealizowane przez Teatr Polskiego Radia, które miało swoją premierę 13 maja 1993 roku.
• Czika – dramat zaprezentowany w „Dialogu” 1996, nr 12, s. 5-18.
• Kiedy kos przestaje śpiewać. Opowiadania – wydanie zbiorowe, Oficyna Wydawnicza „STON 2”, Kielce 1997.
• Święcone na pół i inne utwory sceniczne – antologia zamieszczająca opinie o dramatach Krzysztofczyka, wydana przez Oficynę Wydawniczą „STON 2” w 1999 roku.
• Ave Maria – zbiór opowiadań, który ukazał się w 2001 roku.
• Kłopot Pana Boga – powieść opublikowana przez Oficynę Wydawniczą „STON 2” w 2006 roku, na podstawie której stworzono dramat sceniczny; jego prapremiera odbyła się 25 marca 2006 roku w reżyserii Piotra Szczerskiego z muzyką Jana Kantego Pawluśkiewicza.
• Zasmole i inne słuchowiska radiowe – zbiór słuchowisk, wydany w 2007 roku.
• Po co… – powieść z 2008 roku, również opublikowana przez Oficynę Wydawniczą „Scriptum”.

Twórczość Krzysztofczyka charakteryzuje się bogactwem tematów oraz dbałością o formę, z pewnością zasługując na większą popularność i uznanie w kręgach kulturowych.

---

Oceń: Jan Krzysztofczyk

---