Edward Gierek

---

Życiorys

Młodość

Edward Gierek przyszedł na świat w rodzinie robotniczej, w miejscowości Porąbka, obecnej dzielnicy Sosnowca, położonej w sercu Zagłębia Dąbrowskiego. Jego rodzina była mocno religijna. W 1917 roku, tragicznie, zginął w wypadku górniczym jego ojciec Adam, który pracował w kopalni „Kazimierz” – to miał być pierwszy z wielu dramatów rodzinnych. Miał on również innych bliskich, w tym dziadka i pradziadka po stronie matki, którzy także stracili życie w podobnych okolicznościach. Jego matka, Paulina Gojny (1893-1988), z trudem utrzymywała rodzinę na niskiej rencie. Aby przeżyć, zajmowała się przemytem do Niemiec oraz Austrii, później zdobyła zatrudnienie w piaskarni przy kopalni.

W 1921 matka po raz drugi wyszła za mąż, za Antoniego Jarosa, a Edward przyjął nazwisko ojczyma, jednak kilka lat później, po śmierci Antoniego na gruźlicę, Paulina ponownie wyszła za mąż, tym razem za Władysława Koziaka. W początkach lat dwudziestych rodzina, szukając lepszego życia, emigrowała do Francji. Edward dołączył do nich w 1923 roku w sposób wyjątkowy, przybywając samodzielnie pomimo swojego młodego wieku. Opóźnienie w dotarciu do rodziny wynikało z przewlekłej choroby oczu, która uniemożliwiła mu wjazd w czasie kontroli sanitarnej.

Początkowo Edward zatrudnił się w Messeix, a następnie w Gardanne, aż w 1926 roku znalazł pracę jako ładowacz w kopalni Arenberg, po tym jak zaznał oszustwa w metryce, aby dodać sobie kilka lat. W 1929 roku wraz z rodziną przeprowadził się do Paryża, gdzie nie udało im się jednak znaleźć żadnej pracy. Przez pięć dni nocowali na ulicach, później w barakach Armii Zbawienia i ostatecznie w poczekalni na dworcu. Wkrótce zostali przeniesieni do Belfort, a następnie Gierek pracował w Ensisheim w Alzacji, razem z ojczymem w kopalni soli potasowej.

W odpowiedzi na złe warunki zdrowotne ojczyma, rodzina przeniosła się do Leforest w departamencie Pas-de-Calais, gdzie Edward zajął się pracą w miejscowej kopalni należącej do przedsiębiorstwa Escarpelle. Na zmianę w tym zakładzie pracowało ponad 500 Polaków. Edward aktywnie uczestniczył w Robotniczym Towarzystwie Kulturalno-Oświatowym, gdzie uprawiał sport, występował w teatrze, odwiedzał wykłady i czytał literaturę rewolucyjną. W maju 1931 roku dołączył do związków zawodowych oraz polskiej sekcji Francuskiej Partii Komunistycznej, gdzie pełnił funkcję łącznika, rozprowadzając ulotki oraz literaturę partyjną. Organizował strajk solidarnościowy w kopalni Leforest w 1934 roku, który był pierwszym strajkiem okupacyjnym we Francji, z trwaniem 36 godzin pod ziemią. Po strajku został deportowany z Francji do Polski jako jedna z 178 osób.

W listopadzie tego samego roku Edward został powołany do wojska i służył w 1 Pułku Artylerii Motorowej. Po zmianie stanu cywilnego i zakończeniu służby wojskowej w 1936 roku, emigrował do Belgii, gdzie ponownie zaangażował się w działalność komunistyczną, pracując w kopalni węgla kamiennego w Eisden. Nauczył się płynnie mówić po francusku oraz po flamandzku, co miało później znaczenie w jego politycznej karierze. Działał także w belgijskim ruchu oporu, w tzw. Witte Brigade. Ponadto pełnił funkcję przewodniczącego Rady Narodowej Polaków oraz Związku Patriotów Polskich.

Początek kariery politycznej

W październiku 1946 roku Edward Gierek dołączył do komitetu Polskiej Partii Robotniczej w Belgii, natomiast w 1948 roku wrócił do Polski, gdzie w tym samym roku został członkiem PPR. W 1949 roku przeniósł się z Zagórza do Katowic na mieszkania dla członków Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Dalsze kroki obejmowały naukę w Centralnej Szkole Partyjnej w Łodzi. W 1952 roku po raz pierwszy zdobył mandat posła w Sejmie PRL, który pełnił przez dziewięć kadencji, aż do 19 grudnia 1980 roku, kiedy to zrezygnował z niego. W czasie między 1949 a 1954 rokiem był sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Katowicach, a w 1954 dołączył do Komitetu Centralnego PZPR.

W kolejnych latach był kierownikiem Wydziału Przemysłu Ciężkiego KC PZPR oraz współprzewodniczącym komisji badającej wydarzenia poznańskie z czerwca 1956 roku. W okresie 1956-1970 Gierek obejmował wiele wzrastających stanowisk, w tym członka Biura Politycznego KC PZPR i I sekretarza KW PZPR w Katowicach, nazywanego „księstwem udzielnym” Gierka, a także budował bazę sympatyków wśród partyjnych aktywistów. W latach pięćdziesiątych podpisał „frakcję puławian” i na początku lat sześćdziesiątych był typowany na potencjalnego następcę Władysława Gomułki.

I sekretarz KC PZPR

Na końcu lat sześćdziesiątych Gierek stał się naturalnym liderem partii. Po brutalnym stłumieniu protestów robotniczych w grudniu 1970 roku, zastąpił Władysława Gomułkę na pozycji I sekretarza KC PZPR, przy poparciu Piotra Jaroszewicza, Władysława Kruczka oraz Józefa Tejchmy. 20 grudnia 1970 roku został wybrany na I sekretarza KC PZPR. Zmiany te były wynikiem wewnętrznych walk w partii oraz nacisków ze strony Związków Radzieckich, które zwróciły uwagę na Gierka jako na potencjalnego sukcesora Gomułki. W wielu kręgach politycznych postrzegano go jako populistę robotniczego, natomiast jego umiejętności językowe oraz doświadczenie z Francji i Belgii budowały jego pozytywny wizerunek w oczach międzynarodowych mediów, rozwijając oczekiwania co do nowej polityki społeczno-gospodarczej.

Z początkiem 1976 roku Gierek został wybrany do Rady Państwa, a 5 stycznia 1971 roku zrealizował swoją pierwszą podróż do Moskwy. Oczekiwania kierownictwa radzieckiego dotyczyły zmian w polskiej strukturze rolnej i zaostrzenia polityki wobec Kościoła, w przeciwieństwie do postulatów, które zostały wyrażone przez nowe władze w PRL.

Na początku 1971 roku podczas wiecu zawołał: „No to jak, towarzysze, pomożecie?” – reakcja była umiarkowana. Zmiana na stanowisku miała na celu stabilizację sytuacji społecznej w kraju po nastrojach przeciwko rządowi Gomułki. W odpowiedzi na protesty społeczności, Gierek starał się akcentować nowy kurs władzy, co analizowano w prasie partyjnej, a także zapewniał nowy styl w relacji z obywatelami. Na przykład zakazał wieszania portretów oraz obiecał poprawę warunków życia robotników, jednak jego obietnice nie przyniosły oczekiwanych konsekwencji.

22 stycznia 1971 roku wybuchł strajk w Stoczni Szczecińskiej, na co zareagowały m.in. inne zakłady pracy w regionie, a kolejny strajk miał miejsce 10 lutego 1971 roku w Zakładach Przemysłu Bawełnianego im. Marchlewskiego, co doprowadziło do setek protestów, które były skutkiem polityki wymuszania nadgodzin pracy. Władzom zmuszonym było przywrócenie cen mięsa sprzed grudniowej dekoniunktury.

Polityka gospodarcza

W latach siedemdziesiątych Edward Gierek zaciągnął znaczące kredyty na rozwój kraju, co spowodowało wzrost gospodarczy. Zwiększono wydatki konsumpcyjne z około 25% do 40% PKB, co pozytywnie wpłynęło na standard życia, jednak w dłuższym okresie stanowiło to wyzwanie. Jednym z pierwszych kroków Edwarda Gierka miało na celu poprawę nastrojów społecznych poprzez podwyżkę płac, emerytur i zasiłków rodzinnych. Płaca średnio wzrosła o 5% i zamrożono ceny żywności na dwa lata w celu ochrony gospodarstw domowych.

W owym czasie obserwowano dynamiczny rozwój sektorów przemysłowego oraz budownictwa. Zrealizowano bardzo ambitny program budowy mieszkań, aż do 300 tys. rocznie. W procesu tych inwestycji kluczowym elementem było budownictwo żelbetowe z prefabrykatów, a także innowacyjne rozwiązania w infrastrukturze drogowej, łącznie z autostradami (np. olimpijką) oraz drogami szybkiego ruchu (tzw. gierkówka). Mimo, że w 1980 roku czas oczekiwania na mieszkania wrósł do sześciu lat, plany zakładały dalszy rozwój tej branży, co stawiałoby cel na 1990 r. i czas oczekiwania na cztery lata. Polska stała się istotnym producentem nowoczesnych produktów przemysłowych oraz dostawcą robót budowlanych w krajach arabskich, w tym Iraku i Libii.

Na początku lat siedemdziesiątych przeprowadzono reformy w edukacji oraz zdrowiu. Mimo licznych inwestycji, wiele z nich nie zostało ukończonych, co miało związek z nieodpowiednim zaplanowaniem programów oraz znaczącymi różnicami w gospodarce. Skrócenie czasu oczekiwania na mieszkania oraz budowy infrastruktury nie dotrzymywały kroku wzrastającemu zapotrzebowaniu na usługi.

W 1971 roku PZPR oraz Zjednoczone Stronnictwo Ludowe wdrożyły nowe wytyczne w polityce rolnej, w tym zakup produktów rolnych w cenie korzystnej dla rolników oraz zabezpieczenie emerytur dla osób beznastępnych właścicieli gospodarstw. Ostatecznie stworzono nowy model polityki rolniczej, różniący się od tego przyjętego w innych krajach Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej.

W istotny sposób wzrosły inwestycje w przemysł spożywczy, co obejmowało budowę nowoczesnych zakładów przy pomocy technologii zachodnich. Nowe techniki upraw w sadownictwie przyniosły sukcesy, natomiast rozwój hodowli drobiu przeprowadzony według nowoczesnych standardów przyniósł znaczące rezultaty. W pierwszej połowie lat 70. nastąpił znaczący wzrost w produkcji rolnej, przy wzroście o 22% i znaczących rezultatach w produkcji zwierzęcej.

Jednakże w 1975 roku zaszły istotne zmiany, gdyż wzrost produkcji nie nadążał za potrzebami konsumpcyjnymi, co skłoniło władze do ograniczenia eksportu płodów rolnych. Gwałtowne żądania kolidowały z budżetem oraz nakładami na unowocześnienia, prowadząc do poważnych problemów w dostosowywaniu infrastruktury rolnej do krajowego rynku.

Polityka zagraniczna

Biuro Polityczne KC PZPR podjęło decyzję o otwarciu na świat i wzroście współpracy handlowej, również z państwami o charakterze kapitalistycznym. Jednocześnie jednak prowadzone były działania zmierzające do zacieśnienia związków z ZSRR, co często rodziło kontrowersje. Zwolennicy Gierka twierdzą, że Polska w czasach jego rządów była stosunkowo niezależna wobec ZSRR, mimo że w publicznych deklaracjach starał się on akcentować przyjaźń. Twierdzili, że w rzeczywistości zachowywała się na arenie międzynarodowej wolniej.

Krytyka polityki Gierka wzrastała w drugiej połowie lat siedemdziesiątych, szczególnie w kontekście wymagań związanych z długiem oraz rosnącym naciskiem na uregulowanie kwestii sektora rolnego i opozycji politycznej. Z kolei przeciwnicy rządu podnosili, że Gierek był zbyt skory do kompromisów wobec ZSRR, co w praktyce rodziło większe napięcia w kraju. Na przykład po przyjęciu zmian w konstytucji, która zaostrzając relacje z rolnikami, przyczyniła się do budowy nowego problemu.

Gierek prowadził aktywną politykę wobec krajów zachodnich, co miało swoje pokrycie w historii odprężenia w stosunkach międzynarodowych. Utrzymywał bliskie relacje z amerykańskimi prezydentami, a także z zachodnioniemieckimi liderami, w tym Walterem Scheelem i Willy Brandtem. Pierwsza wizyta zagraniczna po objęciu władzy miała miejsce we Francji, gdzie zacieśnił przyjaźń z prezydentem Valérym Giscardem d’Estaingem.

Po inwazji ZSRR na Afganistan w 1979 roku, Edward Gierek został przeznaczony na mediatora w konflikcie przez prezydenta Pakistanu Muhammad Zia ul-Haq. Ponadto był inicjatorem spotkania między Francją a ZSRR w Wilanowie w 1980 roku, mającego na celu zażegnanie powracających napięć między Wschodem a Zachodem i zapanowanie nad sytuacją międzynarodową.

Stosunki z Kościołem katolickim

Edward Gierek z zespołem próbował normalizować relacje z Watykanem oraz Kościołem katolickim w Polsce. W 1974 roku zainicjowano regularne kontakty między PRL a Watykanem. Premier Piotr Jaroszewicz składał życzenia prymasowi Stefanowi Wyszyńskiemu w 1976 roku, zapoczątkowując tym samym dialog. Gierek spotykał się z prymasem w 1977 oraz 1979 roku, a jako pierwszy przywódca komunistyczny w 1977 roku rozmawiał z papieżem Pawłem VI. Kontakt z papieżem zwiększył wymowy polityki władz, jednak Gierek musiał jednocześnie odnosić się do niepokojów z Kościołem. Polska delegacja uczestniczyła w inauguracji pontyfikatu Jana Pawła II w 1978 roku z wielkim uznaniem.

Zatem, mimo ogólnych pozytywnych kroków w relacjach z Kościołem, równocześnie rozwijano Departament IV Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, który zajmował się inwigilacją duchowieństwa oraz wprowadzał ograniczenia mające na celu zmniejszenie wpływów Kościoła w Polsce.

Stosunek do opozycji politycznej

Zgodnie z nowym podziałem administracyjnym z 1975 roku, Edward Gierek miał nadzieję na osłabienie lokalnych konkurencji w partii, co jednak skutkowało również osłabieniem struktur PZPR w terenie, zwłaszcza w gminach. Zmiany te stworzyły płaszczyznę dla powstania organizacji opozycyjnych i społecznych protestów, z którymi partia nie była w stanie skutecznie walczyć. 24 czerwca 1976 roku, w wyniku coraz trudniejszej sytuacji w kraju, Komitet Centralny PZPR wprowadził podwyżki cen, co spowodowało powszechne niezadowolenie i zamieszki. Wśród zatrzymanych znalazły się setki osób, co doprowadziło do represji będących impulsem do powstania niezależnej opozycji, takich jak Komitet Obrony Robotników, czy Wolne Związki Zawodowe Wybrzeża.

Polityka kulturalna

Lat 70-tych XX wieku były czasem niekwestionowanego rozwoju polskiej kultury, nauki oraz sportu, na które rząd przeznaczał znaczne środki finansowe. Wartościowe decyzje z 19 stycznia 1971 roku dotyczyły odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie, który miał pełnić rolę w organizacji ceremonii i aktów o charakterze państwowym oraz narodowym.

Mimo krwawego protestu na Wybrzeżu w grudniu 1970 roku, władze były zmuszone uwzględnić przynajmniej częściowe oczekiwania społeczne. Odbudowany zamek stawał się miejscem ukazującym osiągnięcia kultury, nauki oraz historii Polski, stanowiąc ważną wartość narodową. W 1979 roku przyznano mu status Pomnika Historii i Kultury Narodowej, co potwierdziło jego centralne miejsce w polskiej kulturze.

Odsunięcie od rządów

Edward Gierek cierpiał na następstwa wewnętrznych i społecznych trudności, które w lipcu i sierpniu 1980 roku miały swoje odzwierciedlenie w strajkach oraz powstaniu Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”. Przed podpisaniem porozumień sierpniowych, komunikaty prasowe głosiły, że Gierek przechodzi hospitalizację z powodu problemów sercowych. 5 września 1980 roku trafił do kliniki w Aninie z objawami zawału serca. Tego samego dnia podczas VI Plenum PZPR formalnie podjęto decyzję o jego usunięciu z funkcji I sekretarza, na miejsce którego powołano Stanisława Kanię.

W grudniu 1980 roku, na posiedzeniu KC PZPR, Gierek został usunięty z Komitetu Centralnego, a 19 grudnia z Rady Państwa, zrzekł się również mandatu poselskiego. W maju 1981 roku stanął przed komisją Tadeusza Grabskiego, powołaną do zbadania nieprawidłowości finansowych związanych z pożyczkami zagranicznymi z lat 70. Raport komisji, będący rezultat pracy, ujawniono w lipcu 1981 roku na IX Zjeździe PZPR, gdzie nie wnioskowano o usunięcie Gierka, lecz decyzja delegatów była odwrotna. Jego przypadek stał się ewenementem w całym bloku wschodnim.

W stanie wojennym, na polecenie generała Wojciecha Jaruzelskiego, Gierek został złapany przez funkcjonariuszy Biura Ochrony Rządu. Został internowany w ośrodku w Głębokiem koło Koszalina, gdzie trafił śmigłowcem. 6 stycznia 1982 roku, prokuratura ogłosiła, że prowadzi postępowania przeciwko byłym członkom kierownictwa PZPR. Po uwolnieniu w grudniu 1982 roku, Gierek znalazł się pod stałą obserwacją, a dochodziły oskarżenia o przywłaszczenie działki o znacznej wartości w Katowicach. Prokuratura oceniła jednak, że brak dowodów winy, a także wydano zalecenie dla amnestii.

Poza polityką, ostatnie lata życia i śmierć

Decyzja Gierka o wycofaniu się z życia politycznego miała miejsce w latach osiemdziesiątych, które spędził głównie w rodzinnej atmosferze. Stan zdrowia Edwarda Gierka pogarszał się, wykazując objawy nabytej pylicy płuc. Utrzymywał kontakty z byłym kanclerzem Niemiec Helmutem Schmidtem, który odwiedził go w Polsce w tamtym okresie. W listopadzie 1989 roku Gierek udzielił Januszowi Rolickiemu wywiadu, z którego powstała książka Edward Gierek. Przerwana dekada. W tym samym czasie ukazały się inne jego prace poświęcone jego osobie.

Edward Gierek stracił prawo do polskiej emerytury, jednak przez całe życie korzystał z renty z Francji i Belgii, a emeryturę pobierał z Belgii. Ostatnie dni spędził w swoim domu w Ustroniu przy ul. Zielonej, gdzie często spotykał się z Januszem Rolickim, który bronił jego reputacji przed krytyką.

Edward Gierek zmarł 29 lipca 2001 roku w Szpitalu Śląskim w Cieszynie, a zgon przypisano pylicy płuc, prawdopodobnie związanej z jego pracą w górnictwie w młodzieńczych latach. 3 sierpnia 2001 roku pochowano go na katolickim cmentarzu w Sosnowcu-Zagórzu, na jego pogrzebie zgromadziło się około 10 tysięcy osób. Gierek wyraził chęć na świecki charakter swojego pogrzebu, który odbył się wzięciu udziału trzech byłych premierów: Edwarda Babiucha, Zbigniewa Messnera oraz Mieczysława Rakowskiego. Na uroczystości pojawili się byli górnicy oraz liderzy Związku Komunistów Polskich „Proletariat”. Po drugiej stronie, w pogrzebie nie uczestniczyli prezydent Aleksander Kwaśniewski, premier Jerzy Buzek oraz nieobecny był lider Sojuszu Lewicy Demokratycznej, Leszek Miller. W kwietniu 2007 roku w tym samym grobie spoczęła jego żona, Stanisława Gierek.

Życie prywatne

Adam, najstarszy syn Edwarda Gierka, urodził się w 1938 roku. W okresie od października 2001 do czerwca 2004 pełnił funkcję senatora V kadencji, a później zyskał status posła do Parlamentu Europejskiego. W trakcie swojej kariery senackiej wstąpił do Unii Pracy, gdzie sprawował rolę wiceprzewodniczącego w latach 2010–2013.

Edward i Stanisława Gierkowie mieli również dwóch innych synów: Zygmunta, który przyszedł na świat w 1940 roku, a następnie zmarł w wieku niemowlęcym, oraz Jerzego, który żył w latach 1942–2016.

W 1997 roku Edward i jego żona zostali uhonorowani Medalem za Długoletnie Pożycie Małżeńskie, co świadczy o ich trwałym i szczęśliwym związku.

Ocena rządów Edwarda Gierka

Ocena rządów Edwarda Gierka budzi wiele emocji wśród społeczeństwa. Według badań przeprowadzonych przez Centrum Badania Opinii Społecznej w 2001 roku, aż 50% ankietowanych wyraziło pozytywną opinię na temat jego działalności. Warto zauważyć, że sondaż zlecony „Gazecie Wyborczej”, Radiu Zet oraz TVN w 2004 roku również potwierdził to zjawisko, gdyż 46% uczestników wskazało Gierka jako osobę, która w największym stopniu przyczyniła się do rozwoju Polski wśród powojennych liderów.

Jednakże, krytycy zauważają, że pomimo widocznych osiągnięć ekipy Gierka, jego strategia ratowania gospodarki poprzez zaciąganie kredytów na Zachodzie mogła być realizowana za cichym przyzwoleniem Związku Radzieckiego. Warto wspomnieć, że kredyty zaciągnięte w tamtym okresie zostały ostatecznie spłacone 29 października 2012 roku, kiedy to uregulowano ostatnią ratę dla Klubu Londyńskiego w kwocie 297 milionów dolarów.

Pomimo tego, zwolennicy Edwarda Gierka podkreślają istotne zmiany, jakie zaszły za jego panowania, wskazując na znaczący wzrost poziomu życia obywateli oraz na modernizację kraju, która miała miejsce w tym czasie.

Upamiętnienie

Po odejściu Edwarda Gierka z tego świata jego popularność uległa znacznemu zwiększeniu. W 2002 roku w Sosnowcu została założona organizacja, mająca na celu upamiętnienie jego osoby oraz osiągnięć, mianowicie Społeczne Ogólnopolskie Stowarzyszenie im. Edwarda Gierka. Ponadto w 2004 roku rozpoczęła działalność formacja znana jako Ruch Odrodzenia Gospodarczego im. Edwarda Gierka, która w latach 2005–2017 funkcjonowała jako partia polityczna. Jej przewodniczącym był Paweł Bożyk, bliski współpracownik Gierka, aż do jego śmierci w 2021 roku.

W Polsce kilkanaście szkół wyraziło chęć, by nosić imię Edwarda Gierka, co świadczy o jego ciągłej obecności w świadomości społecznej. W trakcie kampanii przed drugą turą wyborów prezydenckich w 2010 roku, Jarosław Kaczyński podjął temat postaci Gierka, określając go jako komunistycznego, ale i patriotycznego przywódcę. W tym samym okresie powstał również Instytut im. Edwarda Gierka. W styczniu 2013 roku, Sojusz Lewicy Demokratycznej zaproponował, aby rok 2013 został ogłoszony rokiem Edwarda Gierka, podkreślając jego znaczenie w historii Polski.

W Ujściu Noteckim, przy głównej drodze krajowej nr 11, w 2003 roku usytuowano pomnik Edwarda Gierka. Z uwagi na problemy z uzyskaniem zgody na jego budowę, decyzję podjęto o umiejscowieniu go na kółkach. Niestety pomnik ten został usunięty w 2005 roku. Włocławek również dążył do budowy pomnika Gierka w latach 2002–2010. W 2008 roku pomnik ustawiono w Czumowie, jednak został zniszczony przez właściciela w tym samym roku. W 2004 roku planowano nadanie patronatu budynkowi Urzędu Miasta w Dąbrowie Górniczej.

W 2004 roku we wsi Waszkowskie otwarto Salę Gimnastyczną im. Edwarda Gierka. Ulice noszące jego imię znajdowały się w Smardzowie (od 2002) oraz w Strachówku (od 2012). Nazwy te zostały nadane na wniosek mieszkańców, lecz w 2017 roku zniknęły z przestrzeni publicznej na mocy tzw. ustawy dekomunizacyjnej. W grudniu 2017 roku przeprowadzono analogiczne działanie w przypadku ronda z nazwiskiem Edwarda Gierka, które mieściło się w centrum Sosnowca. Zmiana nazwy miała miejsce pomimo sprzeciwu lokalnej społeczności oraz radnych. Rondo Edwarda Gierka istniało również do 2006 roku w Piotrkowie Trybunalskim.

W dniu 13 lipca 2018 roku we Francji odbyła się ceremonia nadania jednej z nowych ulic w mieście Auby nazwy Ulicy im. Edwarda Gierka (fr. Rue Edward Gierek). Decyzja ta została podjęta jednogłośnie przez radę miasta, a akcja uzasadniana była między innymi działaniami polskiego rządu, które prowadziły do zmiany nazw ulic w ramach dekomunizacji. Auby znajdują się w sąsiedztwie Leforest, gdzie Edward Gierek pracował jako górnik na emigracji zarobkowej. Uroczystość zgromadziła liczne władze lokalne, w tym przedstawicieli Auby, Leforest, Czeladzi (miasta partnerskiego Auby) i Sosnowca, a także eurodeputowanego Adama Gierka i delegatów Francuskiej Partii Komunistycznej oraz Komunistycznej Partii Polski.

Edward Gierek w filmie

W radzieckim filmie wojennym Żołnierze Wolności z 1977 roku, reżyserowanym przez Jurija Ozierowa, pojawia się postać Edwarda Gierka. W tej produkcji jego rolę zagrał Edward Linde-Lubaszenko. To ważne dzieło filmowe z okresu ZSRR ukazuje różne aspekty wojny oraz polityki.

Również, w znanym polskim serialu komediowym Świat według Kiepskich, w kilku epizodach, Edward Gierek został odtworzony przez Adama Frąckowiaka, co dodaje humorystycznego spojrzenia na tę kontrowersyjną postać historyczną.

Na początku stycznia 2022 roku, swoją premierę miał film biograficzny Gierek, który został wyreżyserowany przez Michała Węgrzyna. W tej produkcji główną rolę odegrał Michał Koterski, co spotkało się z dużym zainteresowaniem widzów oraz krytyków. Film ten ma na celu przedstawienie zarówno osobistych, jak i publicznych aspektów życia Edwarda Gierka.

Odznaczenia i wyróżnienia

Edward Gierek, przywódca polityczny, zdobył liczne odznaczenia i wyróżnienia podczas swojego życia. Jego osiągnięcia kolekcjonują listę wyróżnień, które świadczą o jego roli na scenie politycznej i społecznej.

• Order Budowniczych Polski Ludowej (1963),
• Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski (1978, pozbawiony w 1981),
• Order Sztandaru Pracy I klasy,
• Złoty Krzyż Zasługi (1946),
• Krzyż Partyzancki,
• Medal 30-lecia Polski Ludowej (1974),
• Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony Górnik Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej” (1976, pozbawiony w lipcu 1981),
• Medal za Długoletnie Pożycie Małżeńskie (1997),
• Złoty Medal „Za zasługi dla obronności kraju”,
• Srebrny Medal „Za zasługi dla obronności kraju”,
• Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju”,
• Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1963),
• Odznaka Kościuszkowska (1971),
• Honorowa Odznaka 30-lecia PPR (1972),
• Wielki Krzyż Orderu Rewolucji Majowej (Argentyna, 1974),
• Wielka Wstęga Orderu Leopolda z mieczami (Belgia, 1977),
• Order Georgi Dimitrowa (Bułgaria, 1972),
• Order Stara Płanina ze Wstęgą (Bułgaria, 1979),
• Medal 90-lecia urodzin Georgi Dymitrowa (Bułgaria, 1972),
• Medal 50-lecia Komunistycznej Partii Czechosłowacji (Czechosłowacja, 1971),
• Krzyż Wielki Orderu Białej Róży Finlandii (1974),
• Krzyż Wielki Orderu Legii Honorowej (Francja, 6 października 1972),
• Order José Martí (Kuba, 1975),
• Medal 20-lecia szturmu na baraki Moncady (Kuba, 1977),
• Order Gwiazdy Jugosłowiańskiej I klasy (Jugosławia, 1973),
• Wielki Łańcuch Orderu Księcia Henryka Żeglarza (Portugalia, 16 marca 1976),
• Order Lenina (Związek Radziecki, 6 stycznia 1973),
• Order Rewolucji Październikowej (Związek Radziecki, 6 stycznia 1978),
• Medal jubileuszowy „W upamiętnieniu 100-lecia urodzin Władimira Iljicza Lenina” (Związek Radziecki, 1969),
• Medal jubileuszowy „Trzydziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (Związek Radziecki, 1975),
• Odznaka honorowa Radzieckiego Komitetu Weteranów Wojny (Związek Radziecki, 1974),
• Order Złotej Gwiazdy Garibaldiego (1975, nadany przez Komitet Centralny Włoskiej Partii Komunistycznej),
• Złoty Medal Pokoju im. F. Joliot-Curie (1974, przyznany przez Światową Radę Pokoju),
• Medal za Zasługi w Krzewieniu Pokoju i Praw Człowieka Międzynarodowego Instytutu Badania Praw Człowieka w Strasburgu (1980),
• Medal 25-lecia Międzynarodowej Federacji Bojowników Ruchu Oporu (FIR, 1976),
• Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (1965),
• Odznaka honorowa „Zasłużony dla Warmii i Mazur” (1960),
• Złota odznaka „Zasłużonemu w rozwoju województwa katowickiego” (1960),
• Złota odznaka „Zasłużonemu w rozwoju województwa częstochowskiego” (1978),
• Odznaka Honorowa Polskiego Czerwonego Krzyża I stopnia (1969),
• Złoty Znak Związku Ochotniczych Straży Pożarnych (1964),
• Medal im. Bolesława Rumińskiego (nadany przez Radę Główną Naczelnej Organizacji Technicznej, 1977),
• Honorowa odznaka Zrzeszenia Studentów Polskich (1964),
• Złota odznaka „Zasłużony Działacz Związku Zawodowego Hutników” (1966),
• Medal za Zasługi dla Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (1977),
• Medal „Budowniczy Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego” (1973),
• Złota odznaka „Zasłużony działacz Związku Zawodowego Górników” (1968),
• Honorowa odznaka „Zasłużonym – Celma” (od zakładu Celma Cieszyn, 1970),
• Honorowy Tytuł Budowniczego Huty Katowice (1976),
• Odznaka „Zasłużony dla Huty Katowice” (1978, nadana uchwałą Konferencji Samorządu Robotniczego Huty Katowice),
• Odznaka pamiątkowa 20-lecia powstania Związków Zawodowych Pracowników Przemysłu Budowlanego (1973),
• Honorowy Obywatel Belgradu (1973),
• Honorowy Obywatel Miasta Sosnowca (2002, pośmiertnie).

---

Oceń: Edward Gierek

---