Jacek Gorczyca (biolog)

---

Życiorys

W latach 1978–1983 Jacek Gorczyca zrealizował studia z zakresu biologii na Wydziale Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, znanym jako WBiOŚ UŚ. 1 stycznia 1991 roku uzyskał stopień doktora nauk przyrodniczych w dziedzinie biologii, którego tematem była rozprawa na temat Zgrupowań tasznikowatych (Heteroptera, Miridae) wybranych zbiorowisk roślinnych Wyżyny Częstochowskiej. Został promowany przez prof. dr hab. Sędzimira Macieja Klimaszewskiego.

W dniu 15 grudnia 2000 zdobył stopień doktora habilitowanego nauk biologicznych, koncentrując się na zoologii, na podstawie swojej dysertacji A Systematic Study on Cylapinae with a Revision of the Afrotropical Region (Heteroptera, Miridae). W roku 2009 przyznano mu tytuł profesora nauk biologicznych.

Gorczyca był promotorem sześciu rozpraw doktorskich, w tym:

• Izabela Sadowska-Bartosz: Badania taksonomiczne rodzaju Fulvius Stal (Heteroptera: Miridae: Cylapinae), WBiOŚ UŚ, 2005,
• Dominik Chłond: Lądowe pluskwiaki różnoskrzydłe (Hemiptera, Heteroptera) ojcowskiego parku narodowego – geneza fauny, WBiOŚ UŚ, 2007,
• Sebastian Pilarczyk: Zgrupowania piewików (Hemiptera: Fulgoromorpha et Cicadomorpha) wybranych zbiorowisk roślinnych Babiogórskiego Parku Narodowego, WBiOŚ UŚ, 2007,
• Andrzej Wolski: Rewizja podrodziny Cylapinae obszaru Orientalnego (Heteroptera: Miridae), WBiOŚ UŚ, 2009,
• Łukasz Junkiert: Zgrupowania piewików (Cicadomorpha et Fulgoromorpha) wybranych zbiorowisk roślinnych Parku Krajobrazowego Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich, WBiOŚ UŚ, 2016,
• Artur Taszakowski: Lądowe pluskwiaki różnoskrzydłe (Hemiptera: Heteroptera) Beskidu Wschodniego – geneza fauny, WBiOŚ UŚ, 2017.

Do 2019 roku pracował w Katedrze Zoologii WBiOŚ UŚ, a następnie, po reorganizacji struktury uczelni, przeszedł do Zespołu Zoologii Instytutu Biologii, Biotechnologii i Ochrony Środowiska na Wydziale Nauk Przyrodniczych UŚ.

Był cenionym zoologiem i heteropterologiem, który specjalizował się w rodzinie tasznikowatych (Miridae). Jego ekspertyza w zakresie podrodziny Cylapinae była znana na całym świecie. Opracował on katalog tej grupy, co obejmowało rewizję rodzajów i plemion, a także opisanie ponad 130 nowych gatunków oraz kilkunastu nowych rodzajów i dwóch nowych plemion. Prowadził również szczegółowe badania terenowe, wypełniając swoją wiedzą obszary takie jak Pustynia Błędowska, Bieszczady, a także okolice Mielnika nad Bugiem i torfowiska wysokie w południowej Polsce.

Jacek Gorczyca zmarł i został pochowany 8 marca 2023 roku na Centralnym Cmentarzu Komunalnym w Katowicach, przy ul. Murckowskiej.

Publikacje zwarte

Naukowe

Jacek Gorczyca jest autorem wielu istotnych prac naukowych, w tym pozycjonowanej jako istotna: A systematic study on Cylapinae with a revision of the Afrotropical Region. Wydana w 2000 roku przez Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, ta publikacja nosi numer ISBN 83-226-0981-7 i stanowi część serii „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach”, nr 1863 (ISSN 0208-6336).

Inną znaczącą pracą, którą jest Pluskwiaki różnoskrzydłe – Heteroptera, z. 6a: Tasznikowate – Miridae, napisaną wspólnie z Aleksandrem Herczkiem i opublikowaną w Toruniu w 2002 roku przez Polskie Towarzystwo Entomologiczne, również otrzymała numer ISBN 83-88518-43-7. Publikacja ta należy do serii „Klucze do oznaczania owadów Polski”, cz. 18, z. 6ba / nr 163 (ISSN 0075-6350).

W 2004 roku Jacek Gorczyca wydał kolejny tom pod tym samym tytułem, dotyczący podrodziny Phylinae, który również publikowany był przez Polskie Towarzystwo Entomologiczne, z numerem ISBN 83-89887-00-2. Podobnie jak pozostałe, zajmuje on miejsce w serii „Klucze do oznaczania owadów Polski”, cz. 18, z. 6b / nr 168 (ISSN 0075-6350).

W jego dorobku znajduje się także The catalogue of subfamily Cylapinae Kirkaldy, 1903 of the world, opublikowana przez Muzeum Górnego Śląska w 2006 roku. Publikacja ta nosi numer ISBN 83-88880-31-4 i jest częścią serii „Monographs of the Upper Silesian Museum”, numer 5 (ISSN 1508-9851).

Ważnym dziełem autorstwa Gorczycy jest również Plant bugs (Heteroptera: Miridae) of Poland, opublikowane przez Fundację Natura Optima Dux w 2007 roku. Ta publikacja uzyskała numer ISBN 978-83-918040-4-9 oraz znajduje się w serii „Catalogus Faunae Poloniae”, Nowa Seria, tom 2 (ISSN 1895-5614).

W 2008 roku pisarz stworzył kolejny tom o nazwie Pluskwiaki różnoskrzydłe – Heteroptera, z. 6c: Tasznikowate – Miridae, w której omówił podrodziny Bryocorinae i Orthotylinae, również opublikowane w Toruniu przez Polskie Towarzystwo Entomologiczne, z numerem ISBN 978-83-61607-20-5, a ta część również należy do serii „Klucze do oznaczania owadów Polski”, cz. 18, z. 6c / nr 174 (ISSN 0075-6350).

Podjęcie współpracy z Andrzejem Wolskim zaowocowało wydaniem publikacji Plant bugs (Heteroptera: Miridae) of Poland, [Pt. 2] w 2011 roku przez Fundację Natura Optima Dux, która nosi numer ISBN 978-83-930773-3-5 oraz znalazła się w serii „Catalogus Faunae Poloniae”, Nowa Seria, tom 3 (ISSN 1895-5614).

Ostatnią z wymienionych prac naukowych to Lądowe pluskwiaki różnoskrzydłe (Hemiptera: Heteroptera) Beskidu Wschodniego, napisana wspólnie z Arturem Taszakowskim, wydana w 2018 roku przez Muzeum Górnego Śląska. Numer ISBN tej monografii to 978-83-65786-10-4, a stanowi ona część serii „Monographs of the Upper Silesian Museum”, numer 8 (ISSN 1508-9851).

Popularnonaukowe

W sferze literatury popularnonaukowej, Jacek Gorczyca również ma na swoim koncie wiele publikacji. Wśród nich znajduje się Ścieżka dydaktyczna w Dolinie Ślepiotki, której współautorami byli Aleksander Herczek oraz Adam Rostański. Wydanie miało miejsce w 1993 roku, a publikacja została przygotowana przez Fundację Ekologiczną „Silesia”. To jest część serii „Przyrodnicze Ścieżki Dydaktyczne Województwa Katowickiego”, numer 1.

Innymi znakomitymi pracami są Osobliwości przyrody miasta Jaworzna. Przewodnik przyrodniczy, wydany w 1994 roku przez Plantę w Krzeszowicach, który powstał przy współpracy z Barbarą Tokarską-Guzik oraz Adamem Rostańskim.

Kolejne dzieło, Ścieżka dydaktyczna w Goczałkowicach Zdroju, zostało napisane w 1995 roku również w kooperacji z Herczkiem i Rostańskim, a wydane przez Fundację Ekologiczną „Silesia”, uzyskując numer ISBN 83-902174-4-9 oraz będąc częścią tej samej serii „Przyrodnicze Ścieżki Dydaktyczne Województwa Katowickiego”, numer 3.

Ponadto, w 1997 roku, Gorczyca opublikował Fauna Katowic, w której współpracy z Herczkiem, powstało wydanie przez Wydawnictwo „Kubajak”, z numerem ISBN 83-908181-2-4.

W 1998 roku, napisał nową publikację dotyczącą Ścieżka przyrodnicza w Dolinie Wisły – Czechowice-Dziedzice, wydaną w Sosnowcu przez Progres oraz Wydział Ochrony Środowiska Urzędu Wojewódzkiego, która otrzymała numer ISBN 83-907008-6-7. Ta praca zadebiutowała również w serii „Przyrodnicze Ścieżki Dydaktyczne Województwa Katowickiego”, numer 7.

W 1999 roku, autor i Adam Rostański stworzyli publikację zatytułowaną Ścieżka dydaktyczno-przyrodnicza po grobli Stawu Kopańskiego w Bieruniu, wydaną przez Urząd Miejski w Bieruniu z numerem ISBN 83-912160-0-4.

Współpraca z Herczkiem przesądziła o wydaniu w 1999 roku publikacji Płazy i gady Polski, która została opublikowana przez Wydawnictwo „Kubajak” w Krzeszowicach. Otrzymała numer ISBN 83-87971-11-1 i była kolejnym wydaniem w serii „Atlas i Klucz”. Następnie doszło do drugiego wydania w 2004 roku.

Warto również wspomnieć o Lądowe ślimaki Polski przegląd wybranych gatunków, gdzie opublikowano atlas i klucz, również w Krzeszowicach przez Wydawnictwo „Kubajak” w 2000 roku, numer ISBN 83-87971-30-8, będący częścią serii „Atlas i Klucz”.

---

Oceń: Jacek Gorczyca (biolog)

---