Wojciech Lipoński

---

Kariera zawodowa

Do 2014 roku Wojciech Lipoński pełnił funkcję profesora na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza, gdzie od 1978 do 2013 kierował Zakładem Stosunków Kulturalnych Polsko-Anglosaskich. Dodatkowo, był także związany z Akademią Wychowania Fizycznego w Poznaniu, gdzie od 2001 do 2014 roku prowadził Pracownię, a następnie Zakład Olimpizmu i Etnologii Sportu. W latach 2014-2018 wykładał na Uniwersytecie Szczecińskim, kierując Zakładem Kultur Anglojęzycznych oraz ucząc historii sportu na Wydziale Kultury Fizycznej i historii sztuki na kierunku Turystyka.

W okresie od 2001 do 2004 był członkiem Prezydium Komitetu Neofilologicznego Polskiej Akademii Nauk. Od 2014 roku Wojciech Lipoński jest emerytowanym profesorem seniorem Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Jego badania koncentrują się na historii kultur anglosaskich, relacjach kulturowych między krajami anglojęzycznymi a Polską, etnologii sportu oraz historii i filozofii olimpizmu, a od 2013 roku także na historii kultury europejskiej.

Był również wykładowcą na licznych uczelniach zagranicznych, w tym State University of Florida w Gainesville (USA) oraz Hanyang w Korei Południowej. Ponadto, pełnił rolę wykładowcy oraz supervising professora w Międzynarodowej Akademii Olimpijskiej. Od 1987 roku sprawuje funkcję redaktora naczelnego czasopisma „Polish AngloSaxon Studies”, a od 2017 współredaktorem jest dr hab. Janusz Kaźmierczak. W latach 1991-2012 prowadził redakcję czasopisma „Studies in Physical Culture and Tourism”. Pełnił także obowiązki redaktora regionalnego oraz przedstawiciela na Europę Wschodnią w londyńskim „The International Journal of the History of Sport”.

Wojciech Lipoński jest członkiem wielu ważnych organizacji naukowych, takich jak Poznańskie Towarzystwo Naukowe (od 1984 roku), Międzynarodowy Komitet Pierre de Coubertina (od 1986), Olimpijska Akademia Kanady (od 1990) oraz Brytyjskie Towarzystwo Historii Sportu (od 2007). W latach 1987-1990 był zaangażowany w Komisję Ewaluacji Kulturowej przy Komitecie Organizacyjnym Igrzysk Olimpijskich w Seulu. Jako autor współpracował z wieloma czasopismami, w tym z poznańskim miesięcznikiem „Nurt” (1967-1986), tygodnikiem „Kierunki” (1968-1972), „Tempem” wydawanym w Krakowie (1983-1991) oraz tygodnikiem „Wprost” (1984-1987). Dodatkowo prowadził stały felieton sportowy w programie II Polskiego Radia w Poznaniu.

W ciągu swojej kariery Wojciech Lipoński otrzymał dwukrotnie Indywidualną Nagrodę Ministra Edukacji Narodowej: w 1995 roku za książkę „Narodziny cywilizacji Wysp Brytyjskich”, a w 2006 roku za „Dzieje kultury brytyjskiej”. W 2004 roku został odznaczony nagrodą Ministra Edukacji i Sportu I klasy za całokształt działalności sportowej oraz znaczące publikacje. Dwukrotnie w 2004 i 2012 roku wyróżniono go Złotym Wawrzynem Polskiego Komitetu Olimpijskiego w kategorii literatury historycznej związanej ze sportem, a także Nagrodą Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich w ramach Konkursu na Najlepszą Książkę Akademicką Atena 2004 za „Dzieje kultury brytyjskiej”.

Za tę samą pracę otrzymał w 2006 roku Indywidualną Nagrodę Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego. W 2013 roku, wygłaszając wykład w Collegium Europaeum w Gnieźnie, ogłosił rozpoczęcie prac nad sześciotomową monografią poświęconą różnym epokom w historii kultury europejskiej. Od 2019 roku na rynku pojawiają się poszczególne tomy tej serii, w tym Prehistoria i Starożytność (2019), Średniowiecze (2020) oraz Renesans (2021).

Kariera sportowa

W młodzieńczych latach, Wojciech Lipoński był aktywnym lekkoatletą, uczestnicząc w biegach sztafetowych. W 1964 roku miał zaszczyt dwukrotnie biec na drugiej zmianie w polskiej sztafecie 4 x 400 metrów, która znacznie zaznaczyła swoją obecność w historii, ustanawiając nowe rekordy Polski. W składzie zespołu współpracował z Jerzym Kowalskim, Marianem Filipiukiem oraz Andrzejem Badeńskim, uzyskując czas 3:06,8 23 sierpnia w Warszawie oraz 3:06,0 13 września w Kolonii. Na Pucharze Europy, który odbył się w Stuttgarcie 12 września 1965 roku, zajął drugą pozycję, tym razem w składzie z innymi utalentowanymi sportowcami, uzyskując czas 3:08,7.

Podczas Igrzysk Olimpijskich w Tokio w 1964 roku, Lipoński pełnił rolę rezerwowego w sztafecie 4 x 400 metrów, co potwierdza jego obecność na największej sportowej scenie świata. Jego indywidualne osiągnięcia również zasługują na uwagę; w mityngu w Zurychu, który miał miejsce 29 czerwca 1965, zajął drugie miejsce w biegu na 400 metrów, osiągając czas 47,1 s. Ciekawostką jest, że wyprzedził on w tej konkurencji ówczesnego mistrza olimpijskiego, Michaela Larrabee’ego.

Lipoński zdobył również kilka brązowych medali mistrzostw Polski, co potwierdza jego wszechstronność i umiejętności biegowe. W 1964 roku zdobył medal w sztafecie 4 x 400 m, a w 1965 roku w biegu na 400 metrów oraz sztafecie 4 x 100 metrów. W 1966 roku osiągnął swój rekord życiowy na dystansie 400 metrów, który wyniósł imponujące 46,9 s.

Ukończony doktorat, wydany w 1974 roku pod zmienionym tytułem „Sport – literatura – sztuka”, ukazuje jego pasję do badania związków między sportem a literaturą, co stanowiło fundament jego późniejszej kariery jako eksperta olimpijskiego.

Stopnie i tytuły naukowe

Wojciech Lipoński uzyskał różne stopnie i tytuły naukowe, które odzwierciedlają jego osiągnięcia akademickie w ciągu lat. Poniżej przedstawiono te ważne etapy jego kariery:

• magister – 1967,
• doktor – 1972,
• doktor habilitowany – 1977,
• profesor – 1995.

Wybrane publikacje

Wysoka jakość dorobku literackiego Wojciecha Lipońskiego odzwierciedla jego marzycielską i zarazem rzetelną pasję do sportu oraz kultury. Poniżej przedstawiamy ważniejsze publikacje tego niezwykle płodnego autora:

• Zapomniani piewcy sportu, Warszawa, Wydawnictwo Sport i Turystyka (1970),
• 25 lat w służbie sportu polskiego, Księga pamiątkowa z okazji srebrnego jubileuszu WKS Zawisza, Bydgoszcz 1971,
• Ucieczka ze stadionu, Warszawa, Instytut Wydawniczy PAX (1972),
• Sport-literatura-sztuka, Warszawa, Wydawnictwo Sport i Turystyka (1974),
• Polska a Brytania, Poznań, Wydawnictwo Naukowe UAM (1978),
• Jak biegać po zdrowie? poradnik treningowy, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1985, ISBN 83-03-01000-X,
• Humanistyczna encyklopedia sportu, Warszawa: Sport i Turystyka, 1987, ISBN 83-217-2448-5. Brak numerów stron w książce,
• Dzieje sportu polskiego, Poznań, Wyd. Podsiedlik-Raniowski i Spółka (1998 i kilka nast.), ISBN wyd. I 83-7083-887-1,
• Polacy na olimpiadach, Wyd. Podsiedlik-Raniowski i Spółka, wyd. I 2000, ISBN 83-7212-315-2; wyd. II, współautor Seweryn Lipoński, Publicat, Poznań 2008,
• Olimpizm dla każdego: popularny zarys wiedzy o historii, organizacji i filozofii ruchu olimpijskiego, Poznań: AWF, 2000, ISBN 83-86336-67-6. Brak numerów stron w książce,
• Narodziny cywilizacji Wysp Brytyjskich, wyd. I SAWW, Poznań 1995; wyd. II Bene Nati, Poznań 1998; wyd. III i IV Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2001 i 2017, ISBN 978-83-7976-654-3,
• Encyklopedia sportów świata, Poznań, Atena (2001), UNESCO, wydana również w innych wersjach językowych pod patronatem UNESCO:
• – angielska: World Sports Encyclopedia, Atena, UNESCO Poznań (2003) 83-85414-77-0,
• – amerykańska World Sports Encyclopedia Poznań-St. Paul USA, MBI-UNESCO (2003) ISBN 0-7603-1682-1,
• – francuska: L’Encyclopédie des sports, Paris, Grund-UNESCO, (2005) ISBN 2-7000-1227-5,
• – polska wersja w 16 tomach, współautor Krzysztof Sawala, Warszawa, Oficyna wydawnicza Atena – Agora 2008, ISBN serii tomów 978-83-7552-144-3,
• Dzieje kultury brytyjskiej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003, ISBN 83-01-14045-3. Brak numerów stron w książce,
• Rochwist i palant, Studium etnologiczne dawnych polskich sportów i gier ruchowych, Poznań Dział Wydawnictw AWF (2004), ISBN 83-88923-36-6,
• Historia Sportu, Wydawnictwo Naukowe PWN (2012), ISBN 978-83-01-17001-1,
• Kultura europejska a historiografia zachodnia ignorująca Europę na wschód od Łaby, Opuscula Gniesniensia, Gniezno 2014, ISBN 978-83-60251-79-9,
• Landmarks in British History and Culture, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2015, ISBN 978-83-232-2929-2; wyd. II 2016, uzup. i zmien. ISBN 978-83-232-3110-3,
• The Truth of Sport, Szczecin, Faculty of Physical Culture and Health Promotion, University of Szczecin (2016), ISBN 978-83-7972-078-1,
• Dzieje kultury europejskiej, Prehistoria – Starożytność, PWN Warszawa 2019, ISBN 978-83-01-20757-1,
• Dzieje kultury europejskiej. Średniowiecze, PWN Warszawa 2020, ISBN 978-83-01-21248-3 (oprawa miękka); 978-83-01-21097-7 (oprawa twarda),
• Dzieje kultury europejskiej – Renesans, PWN Warszawa 2021, ISBN 978-83-01-21885-0 (oprawa miękka); 978-83-01-21881-2 (oprawa twarda).

---

Oceń: Wojciech Lipoński

---