Ryszard Engelking, urodzony 16 listopada 1935 roku w Sosnowcu, był wybitnym polskim matematykiem, który zyskał renomę w zakresie topologii, zwłaszcza w dziedzinie teorii wymiaru. Jego wkład w rozwój matematyki jest nieoceniony.
Niżej, wspomnienie o nim powinno uwzględniać jego znaczenie zarówno w naukach matematycznych, jak i w kulturalnym obszarze tłumaczeń, ponieważ Engelking był również tłumaczem literatury francuskiej.
W dniu 16 listopada 2023 roku, Ryszard Engelking zmarł w Warszawie, kończąc tym samym swoje bogate życie naukowe i artystyczne.
Życiorys
Ryszard Engelking, po ukończeniu IV Liceum Ogólnokształcącego im. Stanisława Staszica w Sosnowcu, w latach 1952–1956 podjął studia z zakresu matematyki na Uniwersytecie Warszawskim. Po ukończeniu nauki przez 14 lat pracował w Dziale Topologii w Instytucie Matematycznym Polskiej Akademii Nauk, gdzie w 1961 r. uzyskał stopień doktora nauk matematycznych na podstawie pracy zatytułowanej „O pewnych uzwarceniach przestrzeni topologicznych”, której promotorem był wybitny matematyk Kazimierz Kuratowski.
W 1965 r. Engelking otrzymał habilitację, na którą wpływ miała jego praca pt. „Cartesian products and dyadic spaces”. Od września 1961 do maja 1962 roku przebywał na stypendium w Moskwie, a następnie, w okresie od października 1963 do kwietnia 1964 zrealizował stypendium w Paryżu, finansowane przez Rząd Francuski. Dodatkowo w roku akademickim 1967/68 pracował jako visiting professor na Uniwersytecie w Waszyngtonie w Seattle.
W 1971 roku otrzymał tytuł profesora nauk matematycznych. Przez 34 lata pełnił funkcję nauczyciela akademickiego na Wydziale Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskiego. Jego działalność naukowa została doceniona, w 1984 roku został wybrany członkiem korespondentem, a w 1989 roku członkiem zwyczajnym Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, w Wydziale III Nauk Matematycznych i Fizycznych.
Engelking jest autorem wielu prac z zakresu topologii oraz teorii wymiaru. Wśród jego publikacji znajduje się również książka „Topologia ogólna”, która przetłumaczona została na język angielski i uznawana jest za klasyczną pozycję w literaturze przedmiotu. Oprócz własnych prac naukowych, współpracował z takimi osobistościami jak Kazimierz Alster, Włodzimierz Holsztyński, Monika Karłowicz, Kazimierz Kuratowski, Aleksander Pełczyński, Karol Sieklucki oraz Roman Sikorski, co otworzyło drzwi do wielu interdyscyplinarnych badań w jego dziedzinie.
Monografie
Ryszard Engelking jest autorem wielu cenionych prac w dziedzinie matematyki, w tym topologii. W szczególności warto wyróżnić kilka jego kluczowych publikacji:
- (pol.) Ryszard Engelking; Topologia ogólna. Biblioteka Matematyczna. Tom 47. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, 1975,
- (pol.) Ryszard Engelking, Karol Sieklucki; Geometria i topologia. Część II. Topologia. Biblioteka Matematyczna. Tom 54. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, 1980. ISBN 83-01-01371-0,
- (pol.) Ryszard Engelking; Teoria wymiaru. Biblioteka Matematyczna. Tom 51. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, 1981,
- (ang.) Ryszard Engelking; Outline of General Topology. North-Holland, Amsterdam, 1968. Brak numerów stron w książce (tł. z polskiego),
- (ang.) Ryszard Engelking; General Topology. PWN, Warsaw, 1977. Brak numerów stron w książce,
- (ang.) Ryszard Engelking; General Topology. Heldermann Verlag, Berlin, 1989. Brak numerów stron w książce (wyd. 2 uzupełnione) ISBN 3-88538-006-4,
- (ang.) Ryszard Engelking; Dimension Theory. North-Holland, Amsterdam, 1978. Brak numerów stron w książce ISBN 0-444-85176-3.
Działalność translatorska
Ryszard Engelking to znakomity tłumacz, który przetłumaczył z języka francuskiego na polski wiele istotnych dzieł literackich. W jego dorobku znajdują się tłumaczenia książek następujących autorów:
- Gustave Flaubert (m.in. Pani Bovary, Szkoła uczuć),
- Charles Baudelaire (w tym Paryski splin),
- Gérard de Nerval,
- Auguste de Villiers de L’Isle-Adam,
- Nicolas Edme Restif de La Bretonne.
Angażując się w działalność translatorską, Engelking zyskał uznanie w literackim świecie. Otrzymał Nagrody Literatury na Świecie za swoje przekłady poezji w 1993 roku oraz za prozę w 2005 roku. Oprócz tego, w 2015 roku został laureatem Nagrody Specjalnej pisma „Mamut”.
W 2014 roku był również nominowany do Nagrody Literackiej Gdynia, wspólnie z innym tłumaczem, za przekład książki Śnienie i życie Nervala. Jego sukcesy w dziedzinie tłumaczenia znalazły kulminację w 2017 roku, kiedy to zdobył Nagrodę Literacką Gdynia za przekład Szkoły uczuć Gustave’a Flauberta.
Życie prywatne
„Ryszard Engelking był mężem wyjątkowej matematyczki, Krystyny Engelking, która aktywnie uczestniczyła w działalności Klubu Inteligencji Katolickiej. Niestety, zmarła ona niecałe trzy miesiące przed jego śmiercią. Ryszard był też ojcem m.in. Barbary Engelking oraz Anny Engelking, a także stryjem Leszka Engelkinga.
Przypisy
- Zmarł Ryszard Engelking (1935-2023) | Polskie Towarzystwo Matematyczne [online], ptm.org.pl [dostęp 18.11.2023 r.] .
- Laureaci 2017. Nagroda Literacka Gdynia [online], nagrodaliterackagdynia.pl [dostęp 02.09.2017 r.]
- Nominowani 2014 | Nagroda Literacka Gdynia [online], nagrodaliterackagdynia.pl [dostęp 07.12.2015 r.]
- Nasz absolwent laureatem Nagrody Literackiej Gdynia 2017, www.staszic.edu.pl
- Prof. zw. dr hab. Ryszard Engelking, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 18.04.2007 r.] .
- Rocznik Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, t. 53 (1990), s. 46
- Laureaci nagrody "Literatury na Świecie"
Pozostali ludzie w kategorii "Nauka i edukacja":
Stanisław Wolff | Jacek Gorczyca (biolog) | Danuta Maszczyk | Mirosław Kańtoch | Lucjan Kieszczyński | Lech Niemojewski | Kajetana Snopek | Lechosław Fularski | Leon Zygmunt Usarek | Edmund Niemczyk | Wojciech Lipoński | Paweł Gusnar | Ryszard Zabrzewski | Wanda Posselt | Anna Narębska | Bogumił Szmal | Tadeusz Morawski (elektronik) | Albert Dryjski | Natalia Agnieszka Ogrodnik-Popowicz | Wacław UrbanOceń: Ryszard Engelking