Stanisław Gadomski (1929–2013)

---

Życiorys

Stanisław Gadomski, uznawany za jednego z najważniejszych fotografików w Polsce, swoje pierwsze kroki w życiu stawiał w Brzezianach. Gdy nastała II wojna światowa, stał się członkiem Szarych Szeregów w Milanówku. Po zakończeniu konfliktu, w 1945 roku, wrócił do Sosnowca, gdzie ukończył Gimnazjum im. Stanisława Staszica. Następnie związał swoją przyszłość z Uniwersytetem Jagiellońskim, gdzie rozpoczął naukę na studium historii sztuki oraz w Akademii Sztuk Pięknych. W 1954 roku, z dumą otrzymał dyplom ukończenia tych instytucji.

Po powrocie na Śląsk, Gadomski podjął pracę jako grafik w lokalnych wydawnictwach, w tym w redakcji „Trybuny Robotniczej”, a w późniejszym czasie także jako fotograf. Jego pasją stała się fotografia, którą uprawiał przez niemal sześć dekad, koncentrując się na dokumentowaniu polskiego folkloru. Jego pierwsze zdjęcia pochodzą z lat 50. XX wieku i przedstawiają kulturę ludową Spisza. Wartość dokumentalna jego prac została doceniona przez etnografów, a kolekcja obejmująca różnorodne regiony Polski uznawana jest za niezwykle intersującą oraz kompletną.

W dorobku Stanisława Gadomskiego znalazły się dwa albumy poświęcone tematyce folklorystycznej. W 1996 roku zadebiutował jeden z nich w Japonii, wzbogacony fotografiami ilustrującymi polski folklor, wydany na zlecenie folklorystki Kazuko Adachi.

Fotograf związany był przez wiele lat z prasą śląską, w tym z tygodnikiem Panorama, w którym kierował działem fotograficznym przez niemal dwadzieścia lat. Gatunkowo jego prace obejmowały zarówno uznawane za rzadkie ujęcie Władysława Gomułki palącego papierosa w przerwie obrad partyjnych w Katowicach, jak i zdjęcia jego wielu wystąpień. Gadomski miał także przyjemność być ulubionym fotografem wojewody katowickiego Jerzego Ziętka, dokumentując go w licznych sytuacjach. Oprócz tego, wykonał cykl zdjęć z podróży po Europie, w tym niezwykłych ujęć Paryża w 1964 roku oraz Chorwacji w latach 50.

Oprócz albumów, jego twórczość obejmowała także prospekty oraz informatory. Niektóre ze swoich zdjęć przekazał do Muzeum Miejskiego w Tychach, co świadczy o jego zaangażowaniu w kulturę i sztukę. W 2012 roku został laureatem prestiżowej Nagrody Wielki Splendor Śląskiej Fotografii Prasowej. Stanisław Gadomski zmarł 4 lipca 2013 roku, a jego ostatnie pożegnanie odbyło się 9 sierpnia tego samego roku na Cmentarzu w Katowicach – Dębie przy ul. Brackiej.

Odznaczenia

Stanisław Gadomski przez swoje życie zasłużył się na wiele odznaczeń, które świadczą o jego działalności i poświęceniu dla kraju oraz kultury. Oto wybrane wyróżnienia, które zdobył:

• Krzyż Armii Krajowej,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
• Medal za Długoletnie Pożycie Małżeńskie,
• Złota odznaka opieki nad zabytkami,
• Odznaka „Zasłużonego Działacza Kultury”.

Wystawy indywidualne fotografii i rysunków

Stanisław Gadomski, urodzony w 1929 roku, był artystą, który zyskał uznanie za swoje unikalne przedstawienia w formie fotografii oraz rysunków. Jego indywidualne wystawy obrały różne ważne lokacje, gdzie ukazywał swoje prace. Wśród nich można wymienić:

• spotkanie z Papieżem w Klubie Międzynarodowej Prasy i Książki (KMPiK) w Warszawie w 1961 roku,
• wystawę w Galerii Biura Wystaw Artystycznych w Katowicach w 1965 roku,
• rysunki i szkice pokazane w Bytomiu w 1988 roku,
• wystawę w Muzeum Archidiecezjalnym w 2000 roku,
• wystawę Muzeum w Będzinie w 2001 roku,
• oraz prace trzech tek w Galerii „Extravagance” w Sosnowcu w 2001 roku.

Każda z tych wystaw przyczyniła się do wzbogacenia polskiego życia kulturalnego oraz do upamiętnienia artystycznego dorobku Gadomskiego.

Wybrane albumy autorskie i publikacje ilustrowane

Stanisław Gadomski, znany za swoje pasjonujące podejście do fotografii, pozostawił po sobie bogaty dorobek autorski. Wśród jego ważnych publikacji można znaleźć wiele pozycji, które prezentują zarówno architekturę, jak i życie społeczne regionu. Oto niektóre z nich:

• „Architektura Katowic w latach międzywojennych 1922-1939” (Muzeum Śląskie; Katowice; 1994; ISBN 83-85039-05-8) – tekst: Waldemar Odorowski; fotografie: Stanisław Gadomski,
• „Drewniane kościoły województwa śląskiego = Timber churches in the province of Silesia” („Itatis”; Chorzów; 2001; ISBN 83-914403-7-0) – fotografie: Stanisław Gadomski; wstęp Jerzy Gadomski; tłumaczenie na język angielski: Krzysztof Kwaśniewicz, tłumaczenie na język niemiecki: Irena Zielonka,
• „Jacyś ludzie: powstańcy śląscy w obiektywie Stanisława Gadomskiego” (Biblioteka Śląska; Katowice; 2005; ISBN 83-87849-09-X),
• „Kapliczki, świątki i krzyże” (Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne Grojcowianie; Bielsko-Biała: Regionalny Ośrodek Kultury; Wieprz; 2011; ISBN 978-83-63291-01-3),
• „Polskie skarby narodowe” (Videograf II; 2007; ISBN 978-83-7183-437-0) – autor tekstów: Alicja Bielawska; fotografie: Stanisław Gadomski,
• „Sanktuarium Piekarskie” (Referat Duszpasterski Kurii Diecezjalnej; Katowice; 1991) – wydanie w języku niemieckim: 1992,
• „Sprawa Konrada Piecucha: reportaż historyczny” (Wydawnictwo Literackie; Kraków; 1956) – tekst: Tadeusz Potemski, Zygmunt Sztaba; mapka oraz szkic portretowy Konrada Piecucha wykonał Stanisław Gadomski,
• „Stanisław Gadomski: czarne na białym: drzeworyty i linoryty” (Katowice; 2011; ISBN 978-83-60209-55-4) – redakcja: Elwira Zborowska,
• „Stanisław Gadomski: dawne i nowe kserofotografie: w 80. rocznicę urodzin” (Związek Polskich Artystów Plastyków. Okręg Katowicki: Drukarnia Archidiecezjalna; Katowice; 2009; ISBN 978-83-7593-048-1),
• „Strój ludowy w Polsce” (Fundacja Kultury Wsi; Warszawa; około 1990) – fotografie: Stanisław Gadomski; teksty: Barbara Bazielich, Stanisław Gawor,
• „Zabytkowe ośrodki miejskie: Górny Śląsk, Małopolska południowo-zachodnia, północno-zachodnia, Śląsk Opawski, Dolny Śląsk” (Muzeum Śląskie; Katowice; cop. 1992; ISBN 83-85039-52-X) – tekst: Lech Szaraniec; fotografie: Stanisław Gadomski.

---

Oceń: Stanisław Gadomski (1929–2013)

---