Stary Sosnowiec

---

Położenie

Stary Sosnowiec to obszar, który graniczy z historycznymi dzielnicami, takimi jak Milowice oraz Pogoń od strony północnej. Od południowego wschodu dzielnica ta styka się z Śródmieściem, gdzie granicą jest torowisko historycznej Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. Na zachodzie Stary Sosnowiec sąsiaduje z Katowicami.

Historia tej dzielnicy sięga czasów, gdy wieś Stary Sosnowiec była częścią osady fabrycznej Sosnowice, która istniała do 1902 roku. W miarę jak miasto się rozwijało, obszar Starego Sosnowca przeszedł szereg zmian granic i struktury.

W końcówce lat 60-tych XX wieku, na mocy administracyjnej decyzji, Stary Sosnowiec został powiększony o obszar z Katowic. Cała ta sytuacja miała miejsce na terenach, które leżą po drugiej stronie historycznego podziału Małopolski i Górnego Śląska, przebiegającego wzdłuż rzeki Brynica. W tej lokalizacji można dziś znaleźć kompleks sportowo-rekreacyjny „Stawiki” oraz Stadion Ludowy, który został otwarty w 1956 roku. Jego otwarcie wiązało się z przekształceniem granic, aby mógł znajdować się w obrębie Sosnowca.

W południowo-zachodniej części dzielnicy przepływa rzeka Brynica, która wyznacza północną granicę z Katowicami. Granica północna Starego Sosnowca to także droga ekspresowa S86 (trasa Katowice – Sosnowiec) oraz ślady zlikwidowanego torowiska kolejowego, które łączyło Sosnowiec Główny z Rozkówką.

W dzielnicy wyróżnia się również osiedle Piastów, które stanowi ważny element tej lokalizacji.

Zarys historyczny

Historia Starego Sosnowca sięga głęboko w przeszłość. Pierwsze wzmianki o okolicy pochodzą z 1678 roku, kiedy to wspomniano o folwarku, który należał do wsi Gzichów w powiecie będzińskim, na obszarze Księstwa Siewierskiego. Właścicielem tego folwarku był Jan Mieroszewski, noszący herb Ślepowron.

W 1736 roku na mapie Księstwa Raciborskiego pojawia się nazwa osady Sosnowietz. Z kolei w roku 1853 rozpoczęto budowę fabryki nawozów sztucznych, zainicjowanej przez Ignacego Niewiadomskiego, co było istotnym krokiem w rozwoju przemysłowym regionu.

Rok 1856 przyniósł powstanie mapy górniczej autorstwa Jana Hempla, na której wyraźnie zaznaczono osadę Sosnowiec leżącą nad rzeką Brynicą, blisko wsi Pogonia oraz Sielec, jak również miasta Modrzejów. Trwały postęp w komunikacji objawił się otwarciem dworca kolejowego w 1859 roku, który stał się ważnym punktem dla transportu międzynarodowego, łączącym Ząbkowice z Szopienicami.

Rok 1860 to czas, gdy Sosnowice, które wcześniej stały się własnością rodziny Siemieńskich w wyniku małżeństwa, zostały sprzedane Romanii Mycielskiej, a potem w 1863 roku trafiły w ręce Chrystiana Gustawa von Kramsta. W 1864 roku obszar osady Sosnowice wyodrębniał wieś Stary Sosnowiec.

W ciągu lat z biegiem czasu, w 1880 roku wyodrębniono wieś Nowy Sosnowiec, a trzy lata później Sosnowice stały się własnością spółki „Gwarectwo von Kramsta”. W 1900 roku powstało nadsołectwo sosnowieckie, które obejmowało obszary połączonych wsi Stary Sosnowiec, Nowy Sosnowiec oraz Pogoń.

Po kolejnych zmianach, w 1902 roku w skład nowo utworzonego miasta Sosnowice weszły wioski Stary Sosnowiec, Nowy Sosnowiec, Pogoń, Sielec, Kuźnica, Ostra Górka oraz budynki Radocha, Środulka, i majątek Abrama Blumentala. Przez wiele lat miasto to ewoluowało, a w 1928 roku uruchomiono połączenie tramwajowe do Szopienic.

Na 7 grudnia 1933 roku zaplanowano kolejne połączenie tramwajowe, tym razem na trasie Śródmieście – Milowice. Duże zmiany miały miejsce w 1960 roku, kiedy to część obszaru Katowic została włączona do dzielnicy Stary Sosnowiec. Warto również zauważyć, że w latach 1973–1978 zrealizowano budowę osiedla Piastów, co nie tylko wzbogaciło infrastrukturę, ale także przyczyniło się do rozwoju społeczności lokalnej.

Oświata

W Starym Sosnowcu istnieje wiele instytucji edukacyjnych, które wyróżniają się na tle lokalnej społeczności. Wśród nich znajduje sięAkademia Humanitas w Sosnowcu, oferująca szeroki zakres programów edukacyjnych, które skupiają się na rozwoju społeczności i kompetencji przyszłych specjalistów.

Kolejną instytucją, która zasługuje na uwagę, jest III Liceum Ogólnokształcące Mistrzostwa Sportowego im. Bole­sława Prusa. Ta szkoła jest znana ze swojego zaangażowania w rozwój talentów sportowych uczniów.

Ponadto w Starym Sosnowcu funkcjonują również inne placówki edukacyjne, takie jak Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego, a także szereg szkół podstawowych:

• Szkoła Podstawowa nr 19 im. Marii Skłodowskiej-Curie,
• Szkoła Podstawowa nr 27,
• Szkoła Podstawowa nr 48 Mistrzostwa Sportowego.

Nie można zapomnieć o ofercie przedszkoli, które obejmują Przedszkole Miejskie nr 15 oraz Przedszkole Miejskie nr 47. Dla najmłodszych mieszkańców dostępny jest także Zespół Żłobka i Klubów Dziecięcych nr 9, a także Prywatny Żłobek i Przedszkole „Bolek i Lolek” oraz Niepubliczny Żłobek „Elfik”.

Religia

W tej dzielnicy można dostrzec wiele ważnych obiektów kultu oraz miejsc związanych z praktykami religijnymi. Należą do nich między innymi parafia św. Rafała Kalinowskiego, parafia św. Andrzeja Boboli oraz parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa. Wszystkie z nich wchodzą w skład rzymskokatolickiej diecezji sosnowieckiej.

Dodatkowo, w dzielnicy pojawia się także klasztor Karmelitanek Dzieciątka Jezus, który stanowi istotny element lokalnej duchowości. Oprócz tego, dla tych, którzy praktykują inne wyznania, dostępna jest prawosławna parafia Świętych Wiery, Nadziei, Luby i matki ich Zofii, przynależąca do diecezji łódzko-poznańskiej.

Te różnorodne obiekty świadczą o bogatej tradycji religijnej mieszkańców oraz ich zaangażowaniu w życie duchowe lokalnej społeczności.

Miejsca pamięci

Stary Sosnowiec to miejsce, w którym historię przypominają pomniki oraz tablice upamiętniające kluczowe wydarzenia i postacie. 15 października 1980 r. w tym właśnie miejscu odsłonięto pomnik Leona Kruczkowskiego, a otaczający go Park Kresowy zyskał jego imię. Po przeprowadzeniu działań dekomunizacyjnych, park zmienił swoją nazwę na Park im. porucznika pilota Jana Fusińskiego, jednak pomnik wciąż pozostał, traktowany jako cenny eksponat muzealny.

W roku 1992 przy moście na Brynicy w okolicy ulicy Jana Sobieskiego zainstalowano tablicę upamiętniającą pamiętne wydarzenia z 22 czerwca 1922 r., kiedy to miało miejsce uroczyste wkroczenie wojsk polskich na tereny przyznane Polsce w wyniku III Powstania Śląskiego. Powitanie na moście w Szopienicach stało się jednym z symboli powrotu Śląska do Macierzy. W 2024 r. stara tablica została zdemontowana i zastąpiona nowym znakiem, który zawierał rozbudowaną treść.

Kolejnym ważnym momentem było odsłonięcie w 1993 r. tablicy na budynku Szkoły Podstawowej nr 19 przy ulicy Składowej 5, która informuje, że do 1939 r. znajdowało się tu gimnazjum handlowe, a od 1941 r. oboz przejściowy dla osób w trudnej sytuacji, skazanych na wysłanie do obozów pracy oraz obozów koncentracyjnych. Obok, przy ulicy Odrodzenia 7, w miejscu dawnego Żydowskiego Sierocińca im. Henryka Libermana, umieszczono tablicę, która potwierdza, że w latach 1920–1942 placówka ta działała w tym budynku.

W 2006 r. w gmachu szkoły przy ulicy Marszałka Józefa Piłsudskiego 114 umieszczono tablicę dedykowaną porucznikowi Wacławowi Stacherskiemu, znanemu pod pseudonimem „Nowina”. Warto zaznaczyć, że był on wychowankiem Liceum im. Bolesława Prusa w Sosnowcu oraz komendantem Inspektoratu Armii Krajowej w Katowicach, tragicznie zamordowanym 18 września 1944 r. w komorze gazowej KL Auschwitz.

Obiekty i miejsca

W Starym Sosnowcu znajduje się wiele interesujących miejscówek, które warto odwiedzić. Poniżej przedstawiamy wybrane obiekty:

• Centrum Edukacji Ekologicznej-Egzotarium przy ulicy Marszałka Józefa Piłsudskiego 116, które stanowi doskonałe miejsce do nauki o przyrodzie.
• Kompleks sportowo-rekreacyjny „Stawiki”, idealny dla miłośników aktywności fizycznej i rekreacji na świeżym powietrzu.
• Stadion Ludowy przy ulicy Kresowej 1, znany z odbywających się tam wydarzeń sportowych i kulturalnych.
• Stadion Lekkoatletyczny im. Stefana Płatka przy alei Józefa Mireckiego 4, który jest miejscem dla sportowców trenujących różnorodne dyscypliny lekkoatletyczne.
• Muzeum Domu Macierzystego Zgromadzenia Sióstr Karmelitanek Dzieciątka Jezus, które oferuje unikalny wgląd w historię i kulturę regionu.

---

Oceń: Stary Sosnowiec

---