Wacław Chrzanowski

---

Życiorys

Wacław Chrzanowski był osobą o bogatej biografii, jako syn Alfreda i Marii z domu Lukas, z pięciorgiem rodzeństwa. Swoją edukację rozpoczął w Królewskiej Hucie, gdzie zdał maturę. Następnie kształcił się w seminarium nauczycielskim w Sosnowcu oraz w Wyższym Studium Handlowym w Krakowie. Jego zaangażowanie w sprawy narodowe ujawniło się, gdy uczestniczył w I powstaniu śląskim, które miało miejsce na terenie Szopienic, Siemianowic Śląskich oraz w Hajduk Wielkich.

Kariera zawodowa Chrzanowskiego rozpoczęła się od pracy urzędniczej w fabryce Giesche, gdzie zdobywał cenne doświadczenie. Po pewnym czasie udał się na praktykę do Berlina. Po powrocie do kraju podjął pracę jako nauczyciel w Szkole Kupiecko-Handlowej w Katowicach.

W roku 1933, w Pilicy, założył własną szkołę handlową, jednak ze względu na problemy z lokalem, już rok później została ona przeniesiona do Zawiercia, gdzie objął funkcję dyrektora. W jego programie nauczania znajdowały się przedmioty takie jak geografia, język angielski, niemiecki oraz księgowość. Poza pracą zawodową, Chrzanowski pasjonował się geografią i władał pięcioma językami obcymi: francuskim, angielskim, rosyjskim, niemieckim oraz esperanto. Należał do Polskiego Towarzystwa Esperantystów.

W 1939 roku zawarł związek małżeński z Marianną Chmurską, z którą doczekał się córki Ewy, urodzonej 30 sierpnia 1940 roku. Po wybuchu II wojny światowej w październiku 1939 roku uzyskał zgodę niemieckich władz na wznowienie działalności swojej szkoły, stając się tym samym jej jedynym dyrektorem w Zawierciu w czasie okupacji.

W okresie 1939–1940 Chrzanowski był aktywny w działalności charytatywnej, jednocześnie prowadząc tajne nauczanie. W listopadzie 1939 roku współtworzył organizację konspiracyjną „Płomień”, gdzie pełnił rolę kierownika oraz redaktora naczelnego gazety wydawanej przez tę grupę. Jego działalność w opozycji do okupantów nie pozostała bez wpływu na jego życie – 1 września 1940 roku został aresztowany przez Gestapo.

Według dostępnych źródeł, przyczyną aresztowania mogła być prawdopodobnie ulotka „Płomienia” wzywająca mieszkańców Zawiercia do pozostania w domach tego dnia, lub skargi ze strony kobiet, które poczuły się urażone uwagą Chrzanowskiego na temat ich głośnego zachowania. Po zatrzymaniu przetrzymywany był w Zawierciu, Lublińcu oraz Opolu, a z dnia 22 grudnia 1941 roku w Berlinie. W 1942 roku, na mocy wyroku Trybunału Ludowego w Berlinie, na mocy oskarżenia o zdradę stanu, skazano go na karę śmierci, która została wykonana poprzez ścięcie gilotyną w więzieniu Plötzensee w dniu 19 marca 1942 roku, razem z innymi członkami organizacji „Płomień”.

Upamiętnienie

8 lipca 1991 roku, Rada Miejska w Zawierciu podjęła ważną uchwałę, nadając ulicy w dzielnicy Warty imię Wacława Chrzanowskiego. Decyzja ta miała na celu upamiętnienie jego zasług oraz wkładu w społeczność lokalną.

---

Oceń: Wacław Chrzanowski

---