Witold Mańczak

---

Edukacja i kariera naukowa

Witold Mańczak to wybitny akademik, którego ścieżka edukacyjna oraz kariera naukowa warto z całą pewnością wyróżnić.

W roku 1945 ukończył maturę w Sosnowcu, co stanowiło jego pierwszy krok w kierunku wydobycia potencjału intelektualnego.

W 1947 roku został absolwentem Akademii Handlowej, zdobywając solidne fundamenty z zakresu nauk ekonomicznych.

Następnie, w 1948 roku, uzyskał tytuł magistra filologii romańskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim, co otworzyło przed nim drzwi do dalszego spartaczania w dziedzinie linguistyk.

W 1950 roku Mańczak obronił doktorat w zakresie nauk humanistycznych, co tylko potwierdziło jego erudycję oraz zaangażowanie w badania naukowe.

W 1954 roku objął stanowisko zastępcy profesora na kierunku romanistyka na Uniwersytecie Jagiellońskim, a w 1957 roku uzyskał tytuł docenta.

Z biegiem lat jego osiągnięcia były doceniane, co doprowadziło do tego, że w 1971 roku Mańczak został mianowany profesorem nadzwyczajnym, a następnie w 1982 roku uzyskał tytuł profesora zwyczajnego.

Po wielu latach pracy w 1994 roku zasłużenie otrzymał tytuł professora emeritusa, kończąc tym samym swoją czynną karierę naukową.

Pełnione funkcje

Witold Mańczak z powodzeniem pełnił różnorodne funkcje, które miały znaczący wpływ na rozwój nauki oraz współpracy międzynarodowej. Wśród jego kluczowych ról znajdują się:

• sekretarz Polskiego Towarzystwa Językoznawczego od 1954 do 1958,
• sekretarz Polskiego Towarzystwa Popierania Współpracy Naukowej z Francją w latach 1967–1972,
• dyrektor Instytutu Filologii Romańskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego w okresie 1970–1974.

Praca naukowa

Witold Mańczak, znany polski językoznawca, to autor imponującej liczby 960 publikacji naukowych, w tym 23 książek.

Ważniejsze dokonania naukowe

W obszarze językoznawstwa ogólnego Mańczak poruszał wiele interesujących zagadnień, które w dużej mierze wpłynęły na rozwój tej dziedziny. Oto niektóre z nich:

• kryterium prawdy w językoznawstwie – Mańczak postrzega “kryterium prawdy” w językoznawstwie jako oparte na subiektywnych przesłankach, takich jak autorytet badacza, zamiast obiektywnych, jak metody statystyczne czy matematyczne; formułuje również własne tezy oraz kontroluje hipotezy innych naukowców, sięgając po metody statystyczne z nauk ścisłych,
• istota nazw własnych – według niego, nazwy własne nie mają bezpośrednich odpowiedników w innych językach (np. polska Warszawa jest fonetyczną adaptacją), podczas gdy nazwy pospolite można z łatwością tłumaczyć; uważa, że powszechnie przyjęta definicja odzwierciedlająca indywidualny charakter nazw własnych jest niedoskonała,
• pokrewieństwo językowe – Mańczak sprzeciwia się tezie, że pokrewieństwo językowe ujawnia się głównie w gramatyce, podkreślając, że to zbieżności słownikowe są kluczowe,
• prawa rozwoju analogicznego – naukowiec odrzuca zasady rozwoju analogicznego opracowane przez Jerzego Kuryłowicza i wprowadza własne, bazując na danych statystycznych,
• nieregularny rozwój fonetyczny – według jego teorii, jest to trzeci istotny czynnik wpływający na formę słowa, obok regularnego rozwoju fonetycznego i rozwoju analogicznego,
• statystyka w badaniach językoznawczych – akceptowane są tylko te hipotezy i zasady, które można potwierdzić za pomocą metod statystycznych i matematycznych; za błędną uważa tezę Matteo Bartoliego o archaizmach peryferycznych, głoszącą, że innowacje pojawiają się w centrum, a archaizmy są zachowane na peryferiach, co jest sprzeczne z danymi analizy słownikowej.

Poza powyższymi tematami, Mańczak publikował również ważne prace dotyczące językoznawstwa indoeuropejskiego, romanistyki, germanistyki, bałtystyki oraz slawistyki. Zajmował się m.in. genezą ludów indoeuropejskich oraz pochodzeniem narodów romańskich, germańskich i słowiańskich. Jego publikacje zawierają argumenty dotyczące autochtonicznej etnogenezy Słowian.

Jak sam podkreślał, największy wpływ na jego rozwój naukowy wywarł Hugo Steinhaus, który był wujem jego żony.

Publikacje książkowe (wybrane)

• Gramatyka francuska, Warszawa 1960 (wyd. 2 – 1961, wyd. 3 – 1965),
• Gramatyka włoska, Warszawa 1961 (wyd. 2 – 1963, wyd. 3 – 1966),
• Polska fonetyka i morfologia historyczna, Łódź 1965 (wyd. 2 – Warszawa 1975, wyd. 3 – 1983),
• Gramatyka hiszpańska, Warszawa 1966,
• Z zagadnień językoznawstwa ogólnego, Wrocław 1970,
• Fonética y morfología histórica del español, Kraków 1976 (wyd. 2 – 1989),
• Le latin classique, langue romane commune, Wrocław 1977,
• Praojczyzna Słowian, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź 1981, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, ISBN 83-04-00763-0,
• De la préhistoire des peuples indo-européens, Kraków 1992, Nakładem Uniwersytetu Jagiellońskiego, ISBN 83-233-0512-9,
• Problemy językoznawstwa ogólnego, Wrocław 1996, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, ISBN 83-04-04327-0,
• Wieża Babel, Wrocław – Warszawa – Kraków 1999, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, ISBN 83-04-04463-3,
• O pochodzeniu i dialekcie Kaszubów, Gdańsk 2002, Oficyna Czec, ISBN 83-87408-47-6,
• Przedhistoryczne migracje Słowian i pochodzenie języka staro-cerkiewno-słowiańskiego, Kraków 2004, PAU, ISBN 83-88857-79-7.

---

Oceń: Witold Mańczak

---