Jan Krzos

---

Życiorys

Jan Krzos przyszedł na świat 24 czerwca 1895 roku w Sosnowcu, który w owym czasie należał do powiatu będzińskiego, w guberni piotrkowskiej. Jego rodzicami byli Błażej oraz Stanisława. Okres edukacji rozpoczął w szkole handlowej, którą ukończył, zdobywając trzy klasy, a następnie uczestniczył w czterech kursach technicznych.

Po wybuchu I wojny światowej, 12 października 1917 roku, wstąpił do I batalionu strzelców Armii Polskiej, która stacjonowała we Francji. Już 26 listopada został wysłany do szkoły podoficerów wojsk technicznych w Angres. Jego kariera wojskowa nabrała tempa, gdy 14 lutego 1918 roku otrzymał stopień kaprala, a 12 marca został wcielony do 1/I. kompanii inżynieryjnej, która później przekształciła się w 1. kompanię 13 batalionu saperów. Krzos został tam mianowany zastępcą dowódcy IV plutonu.

Po zaledwie trzech tygodniach, 27 marca, został awansowany na sierżanta. Jego służba niepokojąco zaczęła się w czasie walk na froncie w Szampanii, gdzie brał udział w operacjach wojskowych. W lipcu, podczas starć pod Saint-Hilaire-le-Grand, doznał kontuzji, jednak mimo tego nie zrezygnował z walki. Od 27 sierpnia do 11 listopada 1918 roku służył w Wogezach, a jego powrót do Polski miał miejsce 14 kwietnia 1919 roku, kiedy zaangażował się w wojnę z Ukraińcami, a następnie w konflikt z bolszewikami.

1 czerwca 1919 roku awansował na sierżanta sztabowego, a od 28 czerwca do 13 lipca 1919 roku kierował odbudową mostu drogowego na rzece Styrze, znajdującym się we wsi Czebenia, położonej na północny wschód od miasteczka Rożyszcze. Za swoje zaangażowanie Krzos otrzymał pochwałę od dowódcy batalionu oraz szefa sztabu 1 Dywizji Strzelców Polskich. Nasz bohater wykazał się także odwagą w czasie walk pod Sarnami, zwłaszcza w bitwie pod Zwiahlem, która miała miejsce 21 marca 1920 roku.

dnia 21 marca 1920 w czasie ofensywy bolszewickiej na miasto Zwiahel 1. kompania, zajęta przy budowie mostu na Słuczy, została zaalarmowana. Sierżant sztabowy Krzos Jan nie czekając na rozkazy dowódcy kompanii, zebrał kompanię, przeprowadził ją na stronę nieprzyjacielską rzeki, obsadził przyczółek mostowy i widząc, że nieprzyjaciel za blisko naciera, poprowadził kompanię do kontrataku, oczyścił przedmieście miasta Zwiahla od nieprzyjaciela, zabijając dowódcę sowieckiego pułku i biorąc sztab pułku do niewoli. Podczas całej tej akcji sierżant sztabowy Krzos Jan stale szedł na czele kompanii, zachęcając swoim własnym przykładem ludzi i dając dowód niepospolitej odwagi i szybkiej orientacji. Akcją swoją sierżant sztabowy Krzos Jan pozwolił zorganizować się piechocie i ułatwił jej dalsze odparcie nieprzyjaciela.

Po zakończeniu intensywnych działań wojennych, Krzos pozostał z kompanią w Zwiahlu, aby dokończyć prace związane z odbudową mostu na Słuczy, które rozpoczęły się 1 stycznia 1920 roku. 24 czerwca tego samego roku, na rozkaz przełożonych i w związku z zagrożeniem na froncie, zniszczył wspomniany most. Jak sam powiedział: „Półroczna praca kompanii w ciągu paru godzin uleciała z dymem”. Jednakże kolejny dzień, 26 czerwca 1920 roku, przyniósł mu dramatyczne wydarzenia, gdy w walce z bolszewicką kawalerią pod wsią Susły został wzięty do niewoli. Na szczęście, 27 września 1920 roku, udało mu się uciec z rąk wroga.

Po wojnie Jan Krzos zdecydował się na pozostanie w wojsku jako zawodowy podoficer, a do momentu swojej śmierci służył w Wojskowym Zakładzie Zaopatrzenia Inżynierii. Zmarł 21 marca 1931 roku w Szpitalu Ujazdowskim w Warszawie, po krótkiej, lecz intensywnej chorobie. Jego ciało spoczęło na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach pięć dni później. Jan był mężem Heleny, z którą miał syna Remigiusza Zdzisława (ur. 1924) oraz córkę Janinę (ur. 1926).

Ordery i odznaczenia

Jan Krzos, który zasłużył się w służbie wojskowej, został odznaczony licznymi medalami i odznaczeniami. Oto lista wyróżnień, które otrzymał w uznaniu jego odwagi oraz zaangażowania:

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 5509 – przyznany 4 sierpnia 1922,
• Krzyż Walecznych – przyznany czterokrotnie (pierwszy i drugi raz),
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości,
• francuski Krzyż Wojenny,
• francuski Medal Pamiątkowy Wielkiej Wojny,
• Medal Zwycięstwa.

---

Oceń: Jan Krzos

---